________________
४०
बृहत्कल्प छेदसूत्रम् -३-३/९९
जानीयात्, यथा-भगवत्प्रणीतमसुंधर्ममनुतिष्ठत इहैव भुवनवन्दनीयतायशःप्रवादादयो गुणा उपढौकन्ते, परत्र च स्वर्गा-ऽपवर्गसौख्यप्राप्तिर्भवतीति ॥
एवं श्लोकादेराख्यानादिषु भिक्षां गतेन विधीयमानेषु दोषानाह[भा.४५६८] एक्का वि ता महल्ली, किमंग पुन होति पंच गाहाओ।
. साहणे लहुगा आणादिदोस ते चेविमे अन्ने । वृ-एवं संहितादिविस्तरेण व्याख्यायमाना तावदेकाऽपि गाथा 'महती महाप्रमाणा भवति, किमङ्ग पुनः पञ्च गाथाः ? । अतो योकामपि गाथां कथयति तदा चतुर्लघुका आज्ञादयश्च दोषाः, तथातुरङ्गमादिहत-नष्टशङ्कादयः 'तएव' अन्तरगृहोक्तादोषा भवन्ति, 'इमेच' वक्ष्यमाणा अन्ये दोषाः ॥तानेवाह[भा.४५६९] गाहा अद्धीकारग, पोस्थग खररडणमक्खरा चेव ।
साहारण पडिणत्ते, गिलाण लहुगाइ जा चरिमं ।। वृ-भिक्षां पर्यटन् कमप्यगारिणमशुद्धां गाथां पठन्तं श्रुत्वा ब्रवीति-विनाशितेयं त्वया गाथा, तथा “अद्धीकारग" ति गाथाया अर्धमहं करोमि अर्धं पुनस्त्वया कर्त्तव्यम्, "पुत्थग" त्ति पुस्तकादेवभवताशास्त्रमधीतं न पुनर्गुरुमुखात्, “खररडणं" तिकिमेवं खर इवारनं करोषि? "अक्खरा चेव" त्ति अक्षराण्येव तावद् भवान् जानीते अतः पट्टिकामानय येनाहं भवन्तं तानि शिक्षयामि।इत्यादिब्रुवाणोयावत् तत्र व्याक्षेपंकरोतितावदिभेदोषाः-“साहारणं" ति “साधारणं" सर्वेषुमिलितेषुयमण्डल्यां भोजनं तन्निमित्तमितरे साधवस्तंप्रतीक्षमाणास्तिष्ठन्ति। “पडिणत्ति" त्ति तेन साधुना कश्चिद् ग्लानः 'प्रतिज्ञप्तः' अद्याहं भवतः प्रायोग्यमानेष्यामीति, ततस्तेन वेलाविलम्बेन यदसौ ग्लानः परितापादि प्राप्नोति तत्र चतुर्लधुकादि 'चरम पाराञ्चिकं यावत् प्रायश्चित्तमिति द्वारगाथासमासार्थः । साम्प्रतमेनामेव व्याख्याति[भा.४५७०] भग्गविभग्गा गाहा, भणिइहीना व जा तुमे भणिता।
अद्धं से करेमि अहं, तुमं से अद्धं पसाहेहि ।। -साधुर्भिक्षांगतः स्वपाण्डित्यख्यापनार्थं गृहस्थं पठन्तं श्रुत्वा ब्रवीति-येयंत्वया गाथा भणिता साभग्नविभग्ना भणितिहीना वा कृता, यद्वा अर्धं "से" तस्या गाथाया अहं करोमि अर्धपुनस्त्वं प्रसाधय इत्येवमभिनवा गाथा क्रियते ॥ [भा.४५७१] पोत्थगपञ्चयपढियं, किं रडसे रासहु व्व असिलायं।
अकयमुह ! फलयमानय, जा ते लिक्खंतु पंचग्गा ॥ वृ-पुस्तकप्रत्ययादेव भवता पठितं न गुरुमुखाद् अतः किमेतेन प्रयासेन ?, किं वा त्वमेवं रासभ इव “असिलायं" विस्वरमारटसि ?, यद्वा अकृतम्-अक्षरसंस्कारेणासंस्कृत मुखं यस्यासावकृतमुखस्तस्यामन्त्रणं हे अकृतमुख ! पठितशिक्षित एव भवान् किमपि ज्ञास्यति, अतः ‘फलकं' पट्टिकामानय येन तव योग्यनि ‘पञ्चाग्राणि' अक्षराणि लिख्यन्तामस्माभि ।।
एवं भिक्षां पर्यटन् यदि विकत्थते तत इदं प्रायश्चित्तम्[भा.४५७२] लहुगादी छग्गुरुमा, तव-कालविसेसिया व चउलहुगा ।
अधिकरणमुत्तरुत्तर, एसण-संकाइ फिडियम्मि।
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org