________________
निशीथ-छेदसूत्रम् -३-१५/९१६
"ननु चोद्दसपुच्चीणं अभिन्नघोद्दसपुवित्तणत छट्ठाणं विरुज्झत्ति" ? आचार्याह[भा.४८२५] अक्खरलंभेण समा, ऊनऽहिया होति मतिविसेसेहिं ।
ते विय मतीविसेसा, सुतनाणऽभंतरे जाण ॥ धू- सुयनाणावरनिज्जस्स देसधातीफडुगाणं खतोवसमेण अक्खरलंभो भवति, ते च अभिन्नचोद्दसपुब्बीण अक्खरलाभफड्डा यप्रायो समाखओवसमं गता तेन ते अभिन्नचोद्दसपुची अक्खरलाभेण समाभवंति। सब्बक्खरसुयलभेविउवरिसुयनाणसंभवतोउवरुवरिंदेसघातिफड्डगा असुयनाणावरनिजस्स खयोवसमंगच्छंति, ते य सुत्तनिबद्धपयत्येसु जस्स थोवतराखयोवसमं गतासोसव्वक्खरलंभोवरिसुयालंभणमतिविसेसेणऊनतरोभवति, बहुतरा पुणजस्सखओवसमं गता सो मतिविसेसेण अधियतरो भवति, ते य मतिविसेसा सुअनाणअभंतरे भवति । कथं ? उच्यते-जतोसुयनाणाधारसमुट्ठिया ते, भणियंच-“णमती सुयं तप्पुब्वियं" ति, तेन ते मतिनाणं ताव न भवंति, ओहि-मनपज्जव-केवलभेदा विन भवंति, परोक्खनाणत्तओ, जम्हा ते सुयनाणसमुट्ठिया सुयनाणतणओय तम्हा सुयनाणमंतरा ते । एवं जे अपन्नवनिजाणं अनंतगुणा ते य सुयकेवलिस्स अविसयत्था, केवलिस्स विसयत्था । अतो भण्णति - केवली सुयकेवलिहितो अनंतगुणं जाणति | जं वुत्तं “पन्नवणाए तुल्ला" तं कहं ? उच्यते[भा.४८२६] केवलविण्णे अत्थे, वतिजोगेणं जिनो पगासेति।
सुयनाणकेवली विहु, तेनेवऽत्थे पगासेति ।। धू- जिणो केवली, सो केवलणाणेण विण्णति, विण्णाए अत्ये सुयनाणाभिलावेण वा जोगप्पुयुत्तेण अधवा-दव्वसुतेण अत्थे पगासेति।चोद्दसपुची सुयनाणकेवली, हुशब्दो यस्मादर्थे, तेणेव सुयनाणेण वा जोगपयुत्तेण अत्थे पगासेति। एवं पन्नवणाए तुल्ला । एतेण कारणेणं जहा केवली दव्वादिजुत्तं परित्ताणंतं जाणति तहा गीयो वि जाणति ।। तत्य दव्वतो ताव लक्खणेणं कहं जाणति अनंतं परित्तं वा? अतो भग्णति[भा.४८२७] गूढसिरागं पत्तं, सच्छीरं जंच होइ निच्छीरं ।
जंपि य पणट्ठसंधिं, अनंतजीवं वियाणाहि ।। धू-गूढा गुप्ता अनुवलक्खा, छिरानामहारुणिता पन्नस्स तंसच्छीरं भवति जहाथभगस्स, अच्छीरंवा भवति जहा पन्नस्स, जति यतंपन्न पणट्ठसंधिं, संधिनाम जो पन्नस्स मज्झे पासलतो पुट्ठीवंसोत्ति वुत्तं भवति । एवमादिलक्खणेहिं जुत्तंपन्नअनंतजीवनायव्वं । इममूलखंधपन्नदियाण सव्वेसिं अनंतलक्खणं ।। [भा.४८२८] चक्कागं भज्जमाणस्स, गंठी चुण्णघणो भवे।
पुढविसरिसभेदेण, अनंतजीवं वियाणाहि ॥ धू-जस्स चक्कागारो भंगो “समो"त्ति वुत्तं भवति, भञ्जामाणं वा सदं करेति, “चक्कि"त्तिजस्स य अल्लगादिगंठीए भेयो चुण्णघणसमाणो भवति, चुण्णो नाम तंदुलादिचुण्णो, घनीकृतोलोलीकृत इत्यर्थः । सो भिजमाणो सतधा भिञ्जति न य तस्स हीरो भवति, किं च - जस्स य पुढविसरिसभेदो । एवमादिलक्खणेहिं अनंतजीवो वणस्सती णायव्वो, सेसो परित्तो नायव्वो॥
इमं मूलस्स परित्ताणंतलक्खणं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org