________________
पीठिका - [भा, २३५/
७९ त्ति शब्दयति-बहिडिओ भणति, एहि एहि इतो सीयलो वाऊ । छिड्डे पडिसेव त्ति छिड्डीते पुणो लोए चोप्पाला भण्णंति, तेसु पुव्वकतेसु वाउपडिसेवणं करेति । करणं ति अपुव्वाणि वा छिड्डाणि वायु-अभिधारणनिमित्तं करेति । फूमेति ति घंमद्दितो अन्नतरमंगं फूमति, भत्तपाणमुण्हं वा । दार त्ति दुवारं भन्नति, तं पु वकयमिट्टगाहिं द्वइयमुग्घाडेति, अपुव्वं वा दारमुग्घाडेति त्ति वुत्तं भवति। उग्घाडसहोउभयवाची दारे, कवाडेय।उग्घाडेति वाकवाडंघम्मतो,अहवा दारमुग्घाडेति, उग्घाडं वा कवाडं धम्मतो, अहवा दारमुग्घाडेति, उग्घाडं वा उग्घाडेति उच्छाडेति वुत्तं भवति । उग्घाडसद्दो उभयवाची दारे, कवाडे य । उग्घाडेति, एवं तिन्नि पदा कजंति । “संधि ति" - धराणं अंतरा छिंडी वा तं सातिजति वत्थयंति वत्थं चउरस्सगं काउ पडवायं करेंति। “छीतादि ति" छीतं छक्कियं, आदि सद्दातो कासियं ऊससिअंनीससिअं, एते छीयादी अविहीए करेतित्ति [भा. २३६] सुप्पे य तालवेंटे, हत्थे मत्ते य चेलकण्णे य ।
अच्छफुमे पव्वए, नालिया चेव पत्ते य ।। चू. सुप्पं गयकण्णाकारं भन्नति सव्वजणक्यप्पसिद्धं तेण वा वातं करेति, जहा धण्णं पुणंतीओ।तालो रुक्खो, तस्स वेंट तालवेंट, तालपत्रशाखेत्यर्थः । सा य एरिसा छिज्जति । हत्थो सरीरेगदेसो, तेण वीयति । मत्तगो मात्रक एव, तेण वा वातं करेति । चेलं वस्त्र, तस्य कण्णो चेलकण्णो, तेण वावीयति।अच्छि फूमइति ।अच्छी अक्खी, तंकंदप्पापरस्सफूमति । फूमणसद्दो उभयवाची। पव्वए त्ति वंसो भन्नति, तस्स मज्झे पव्वं भवति, नालिय त्ति अपव्वा भवति, सा पुण लोए "मुरली" भन्नति, एए वायंति । पत्ते यत्ति पत्तं पद्मिनीपत्रादि तैरात्मानं भक्तं वा वीयति ।। [भा. २३७) संखे सिंगे करतल, वत्थी दतिए अभिक्खपडिसेवी।
पंचेव य छीतादी, लहुओ लहुया अय देव ।। चू. “संखो" जलचरप्राणिविशेषः “सिंगं" महिसीसिंग, शंख श्रृंगं वा धमेइ । करो हस्तस्तस्य तलं तरतलं, हस्तसंखं पूरेति त्ति वुत्तं भवति । अन्नतरं वा करतलेन वाद्यं करोति । वत्थी चम्ममयो, सोयवेजसालासु भवति, तंवायुपुण्णं करेति । दतिओद्दतिकः,जेणनदिमादिसु सतरणं कजति, तं वायपुण्णं करोति । अभिक्खपडिसेवी त्ति एते निग्गच्छबाहिराती हाणा अभिक्खं पडिसेवंतो अप्पप्पणो ठाणातो चरमं पावति । पंचेव य छीयादिसु पणगं भवति । एत्थ वीसहिं वाराहिं सपयं पावति । लहु ति जेसु लहुमासो तेसु दसहिं वाराहिं सपयं पावति । लहुगा य अटेवत्ति जेसुचउलहुअंतेसुअट्टहिं वाराहिं भवति ।। विणओ पुच्छति - भगवं! तुब्भे भणत जहानिग्गच्छदारादिआणअप्पप्पणोपच्छित्तट्ठाणातो सपयं पावति, तमहं सट्ठाणमेव न याणामि, कहेहतं । गुरु भणति[मा. २३८] निग्गच्छ फूमे हत्थे, पत्ते य चेलकण्णे य।
करतल साहा य लहु, सेसेसुय होति चउलहुगा ।। चू. साहा “साहुली' वृक्षसालेत्यर्थः । अच्छिफुमणे वि, एतेसु सव्वेसु मासलहु भवति, सेसेसु त्ति जे न भणिया तेसु चउलहुअं । साहा वयण च सद्दे साहा-भंगेण वा पेहुणेण वा पेहुण-हत्थेण वा वीएइ त्ति वुत्तं भवति ।। "सेसेसु होति लहुआओ" एतं अतिपसत्तं लक्खणं॥
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org