________________
१५६
निशीथ-छेदसूत्रम् -१-१/१ ___ तहवि य बाहिरवत्थु, होति निमित्तं तिमंतिविधं ।। चू. कामंअनुमतार्थे, किमनुमन्यते? कर्मणिमित्तो उदय इत्यर्थः । न इतिप्रतिषेधे उदयः कर्मवयॊ न भवतीत्यर्थः । तथापि कश्चिद् बाह्यवत्स्वपेक्षो कर्मोदयो भवतीत्यर्थः । तिविधं बाह्यनिमित्तमुच्यते॥ [भा.५१६] सह वा सोऊणं, दटुं सरितुंव पुव्वभुत्ताई।
सणिमित्तऽणिमित्तं पुण, उदयाहारे सरीरे य।। चू. गीतादि विसयसई सोउं, आलिंगणातित्थीरूवं वा दटुं, पुव्वकीलियाणिं वा सरिउं, एतेहिं कारणेहिं सनिमित्तो हूदओ। अनिमित्तं पुण, पुणसद्दी अनिमित्तविसेसणे, कम्मुदओ आहारेणं सरीरोवचया, च सद्दो भेदप्रदर्शने ।। "सई वा सोऊणं" ति अस्य व्याख्या - [भा.५१७] पडिबद्धा सेज्जाए, अतिरित्ताए व उप्पता सद्दे ।
बहियावनिग्गतस्सा, सुणणा विसउब्भवे सद्दे ।। चू.दव्यभावपडिबद्धाए सेजाए विसओब्भवसई सुणेज, "अतिरित्ताएव"त्ति अतिरित्ता घंघसाला, बहिया वसहीओ वियारभूमादि निग्गतो वा विसउब्भवं सदं सुणेज्जा ।।
“पडिबद्धा सेजाए य"त्ति अस्य व्याख्या - [भा.५१८] पडिबद्धा सेज्जा पुण, दब्वे भावे य होति दुविधा तु ।
दवम्मि पट्ठिवंसो, भावम्मि चउब्विहो भेदो। चू.प्रतिबद्धां युक्ता संश्लिष्टा इत्यर्थः । सेज्जा वसही । स संयोगो द्विविधो-द्रव्ये भावे च । द्रव्यप्रतिबद्धा पट्ठिवंसो वलहरणं, तेन प्रतिबद्धा एगमोभा इत्यर्थः । भावप्रतिबंधे चउब्विहो भेदो ।। इमो - [भा.५१९] पासवणट्ठाणसरूवे, सद्दे चेव य हवंति चत्तारि ।
दव्वेण य भावेण य, संजोगे चउक्कभयणाउ ।। चू. पासवणं काइयभूमी, ठाणमिति इत्थीण अच्छणठाणं, रूवमिति जत्थ वसहीठिएहिं इत्थीरूवंदीसति, सा रूव-प्रतिबद्धा । “सद्देत्ति" जत्थ वसहीएठितेहिंभासा-भूसण-रहस्ससद्दा सुनिजंति, सासद्दपडिबद्धा। एस चउव्विहोभावपडिबंधोभणितः । इदानिंदव्वपयस्स भावपदस्स य संयोगे चउक्कभयणा कायव्वा ।इमा भयणा-- दव्वओ पडिबद्धा, भावओ पडिबद्धा । दव्वओ पडिबद्धा । दव्यओ पडिबद्धा, न भावओ । भावओ पडिबद्धा, न दव्वओ । न दव्वतो पडिबद्धा, न भावतो पडिबद्धा ॥ एवं चउभंगे विरचिते भण्णति-- [भा.५२०] चउत्थपदं तु विदिन्नं, दवे लहु य दोस आणादी।
संसद्देण विबुद्धे, अधिकरणं सुत्तपरिहाणी।। चू. "चउत्थं पदं" घउत्थो भंगो समनुज्ञातः, तत्रस्थातव्यमित्यर्थः। “दव्वे" त्ति दब्बतो, न भावतो द्वितीयभंगेत्यर्थः । तत्थ सुद्धपदे विचउंलहुगा।आणा-अणवत्थ-मिच्छतत विराहणा य भवंति । इमे यअण्मे दोसा “संसद्देण" पच्छद्धं । साधुसद्देण असंजया विबुद्धा अधिकरणाणि करेंति । अह साहू अधिकरणभया निसंचारा तुण्हिक्का य अत्थंति तो सुत्तऽत्थाणं परिहाणी।। कालस्याग्रहणे स्वाध्यायस्य अकरणात् इमं से पच्छित्तं--
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org