________________
१८०
तन्दुल वैचारिक प्रकिर्णकसूत्रम् १३५ मिसिमिसिमिसंतकिमियं थिविथिविथिविअंतबीभच्छं। वृ. 'भिणि०' 'भिणिभिणिभणंत'त्ति धातूनामनेकार्थत्वादुत्पद्यमानः शब्दो यत्र तत् भिणिभिणभणच्छब्दं मक्षिकादिभिर्गणगणायमानमित्यर्थः-, विसर्पद-अङ्गादिशिथिलत्वेन विस्तार व्रजत् 'सुलुसुलिंतमंसोडति सुलुसुलायमानमांसपुटं 'मिसिमिसिमिसंतकिमिय'ति मिसिमिसित्तिमिसन्तः शब्दं कुर्वन्तः कृमयो यत्र तत् मिसिमिसिमिसत्कृमिक थिविथिविधविअंतबीभच्छति छबछबायमानैरन्त्रैर्बीभत्स-रौद्रमित्यर्थः ।। मू. (१३६) पागडियपंसुली विगरालं सुक्कसंधिसंघायं ।
पडियं निचेयणयं सरीरमेयारिसं जाण ॥ वृ. 'पग० प्रकटिताः-प्रकटत्वं प्राप्ताः पांशुलिका यत्रतप्रकटितपांशुलिकं, विकरालंभयोत्पादकं,शुष्काश्चताः सन्धयश्चशुष्कसन्धयस्तासांसङ्घातः-समुदायोयत्रतछुष्कसन्धिसङ्घातं, विकरालं-भयोत्पादकं, शुष्काश्चताः सन्धयश्च शुष्कसन्धयस्तासांसातः-समुदायो यत्र तच्छुक सन्धिसङ्घातं, पतितं गर्तादौ निश्चेतनक-चैतन्यविवर्जितं शरीरं-वपुः एतादृशं पर्वोक्तधर्मयुक्तं त्वं 'जाण'त्ति जानीहि, 'जाणे' इति पाठे तु निश्चेतनकं शरीरमहमीशं जानामीति ॥ मू. (१३७) वचाउ असुइतरं नवहिं सोएहिं परिगलंतेहिं ।
आमगमल्लगरूवे निव्वेयं सरीरमैयारिसं॥ वृ. 'वच्चाउ०' नवभिःस्रोतोभिः परिगलदिभवर्चस्कात्-गूथात् अशुचितरं-अपवित्रतम 'आमगमल्लगवे'त्ति अपक्वशरावतुल्ये शरीरे निर्वेद-वैराग्यं व्रजत, विष्णुश्रीशरीरे विक्रमयशोराजस्येव॥ मू. (१३८) दो हत्या दो पाया सीसं उच्चंपियं कबंधमि।
कलमलकोट्ठागारं परिवहसि दुयादुयं वचं ॥ वृ. 'दो हत्था०' वे हस्ते द्वे पादे ‘सीसं उच्चंपियं'ति शीर्षमुत्-प्राबल्येन चम्पितं यत्र तच्छीर्षोच्चम्पितं तस्मिन्, यद्वा-शीर्षणोत्-प्राबल्येन चम्पितं-आक्रमितं यत्तत् तथा तस्मिन प्राकृतत्वादनुस्वारः, कलमलकोष्ठागारे एवंविधे कबन्धे "दुयादुर्य'ति शीघ्रं शीघ्रं किं वर्चस्व परिवहसि त्वमिति, अत्र यथायोगं विभक्तिपरिणामो ज्ञेय इति॥ मू. (१३९) तंच किर रूववंतं वच्चंत रायमग्गमोइण्मं ।
परगंधेहिं सुगंधय मन्नतो अप्पणो गंधं ।। वृ. “तंच कि०' च पुनस्तच्छरीरं किरत्ति सम्भवनायांरूपवत्व्रजत्राजमार्ग 'ओइन्नति प्राप्तं, तत्रपरगन्धैः-पाटलचम्पकादिभि सुगन्धकं जातं, तत्र च त्वमात्मनो गन्धं 'मत्रंतो हि जानन् हर्षयसीति ।। मू. (१४०) पाडलवंपयमल्लियअगरुयचन्दणतुरुक्कवामीसं।
गंधं समोयरंतं मन्नतो अप्पणो गंधं । वृ.परगन्धं दर्शयति-पाड०' पाटलचम्पकमल्लिकाऽगुरुकचन्दनतुरुष्कमिश्र वा अथवा मिश्रं-संयोगोत्पन्नं यक्षकर्दमादिकंगंधं कस्तूर्यादिकं किंभूतं? –'समोयरंत'ति सर्वतो विस्तरत एवंविधं परगन्धमात्मनो गन्धमिति ‘मन्नंतो'त्ति जानन् हर्षयसीति ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org