________________
मू०१०२
१७३
कुलओ पत्थो चत्तारि पत्था आढग'मित्यात्मीयर हस्तेनानेतव्यमिति, 'जं जाहे' यद्धिरादिकं यदा दुष्टं भवतितत्तदाऽतिप्रमाणं भवति, अयमाशयः-उक्तमानस्य शुक्रशोणितादेहींनाऽऽधिक्यं स्यात्तत्तत्र वातादिदूषितत्वेनावसेयमिति ।
___ पंच०' पञ्चकोष्ठः पुरुषः, पुरुषस्य पञ्च कोष्ठकाः भवन्ति, षट्कोष्ठा स्त्र, कोष्ठकस्वरूपं सम्प्रदायादवगन्तव्यमिति, नवश्रोत्रः पुरुषः, तत्र कर्णद्वय २चक्षुर्द्वय २ ध्राणद्वय २ मुख७पायू ८ पस्थ ९ लक्षणानि इति, एकादशश्रोत्रा स्त्र भवति, पूर्वोक्तानि नव स्तनद्वययुक्तान्येकादश श्रोत्राणि स्त्रणां भवन्तीत्येतन्मानुषीणामुक्तं, गवादीनां तु चतुःस्तनीनां त्रयोदश १३ शूकर्यादीनामष्टस्तनीनां सप्तदश १७निव्याघति एवं, व्याघातेपुनरेकस्तन्या अजाया दश १०,त्रिस्तन्याश्च गोदिशेति । 'पंच' पुरुषस्यपञ्च पेसीशतानि भवन्ति ५०० त्रिंशदूनानि स्त्रियाः ४७० विंशत्यूनानि पञ्च पेसीशतानि नपुंसकस्य ४८०॥
उक्तं शरीरस्वरूपं, अथास्यैवासुन्दरत्वं दर्शयन्नाहमू. (१०३) अभितरंसि कुणिमं जो परिअलेउ बाहिरं कुञा । ।
तं असुइंदट्ठणं सयावि जणणी दुगुछिज्जा ।। वृ. 'अभितर०' गाथा, अभितरंसी तिशरीरमध्यप्रदेशे 'जो'त्ति यत् ‘कुणिमं’ अपवित्रं मांसं वर्तते तन्मांसं 'परियत्तेउ'त्ति परावर्त्य-परावर्तं कृत्वा यदि बहि-बहिर्भागे कुर्यात् तदा तन्मांसं 'असुइ' अशुचि-अपवित्रं दृष्ट्वा स्वका अपि आत्मीया अपि अन्या आस्तां स्वजननी-स्वाम्बा 'दुगुंछिज्जत्ति जुगुप्सां कुर्यात्-हा! किं मयाऽपवित्रं दृष्टमिति ।। मू. (१०४) माणुस्सयं सरीरं पूइयमं मंससुक्क हटेणं ।
परिसंठिवियं सोहइ अच्छायणगंधमल्लेणं ।। वृ. 'माणुस्सयं गाथा, मानुष्यकं मनुष्यसम्बन्धि शरीरं-वपुः 'पूइयमंतिपूतिमत् अपवित्रमित्यर्थः, केन ?-मांसशुक्रहड्डेन, हड्डे देश्यमस्थिवाचीति, 'परिसंठवियंति विभूषितं सत् 'सोहइत्ति शोभते, केन ?-आच्छादनगन्धमाल्येन, तत्राच्छादनं-वस्त्रादि गन्धः-कर्पूरादि माल्यं-पुष्पमालादि
मू. (१०५)इमंचेव यसरीरंसीसघडीमेयमञ्जमंसट्टियमत्थुलुंगसोणियवालुंडयचम्मकोसनासियसिंघाणय धीमलालयं अमणुनगं सीसघडीभंजियं गलंतनयणं कत्रुट्टगंडतालुयं अवालुयाखिल्लचिक्कणंचिलिचिलियं दंतमलमइलं बीभच्छदरिसणिज्ज अंसलगबाहुलगअंगुलीअगुट्ठगनहसंघिसंघायसंधियमिणं बहुरसियागारं नालखंधच्छिराअणेगण्हारुबहुधमणिसंधिनद्धं पागडउदरकवालं ककखनिक्खुडंककूखगकलियंदुरंतं अद्विधमणिसंताणसंतयं सवओ समंता परिसवंतंचरोमकूवेहिं सयं असुइंसभावओ परमदुग्गंधि कालिजयअंतपित्तजरहिययफोप्फसफेफसपिलिहोदरगुज्झकुणिमनवछिडुधिविधिवंतहिययं दुरहिपित्तसिंभमुत्तोसहाययणं सब्बओ दुरंतं गुज्झोरुजाणुजंघापायसंघायसंधियं असुइ कुणिमगंधि, एवं चिंतिजमाणं बीभच्छदरिसणिजं अधुवं अनिययं असासयं सडणपडणविद्धंसणधम्मं पच्छा व पुरा व अवस्स चइयव्वं निच्छयओ मुटु जाण एवं आइनिहणं एरिसं सव्वमणुयाणं देहं एस परमत्थोओ सभावो ।
वृ. 'इमं चेव य' इत्यादि गद्यं, इदमेव च मनुजशरीरं-वपुः शीर्षघटीव मस्तकहहुं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org