________________
१३४
तन्दुलवैचारिक-प्रकिर्णकसूत्रम् ६ सप्तसप्तत्यधिकद्विशताहोरात्राः (२७७) त्रिंशता गुणिताः (८३१०) एतावन्तो भवन्ति, अहोरात्रस्यचपञ्चदशमुहूनिक्षिप्यन्तेजातानि (८३२५) इति, इतः-उक्तरूपात् (८३२५) वातदोषादिकारणेन हीनाधिकान्यपि मुहूर्तानि वसति गर्ने जीव इति । मू. (७) तिनेव य कोडीओ चउद्दस य हवंति सयसहस्साई।
दस चेव सहस्साई दुन्नि सया पण्णवीसा य ।। मू. (८) उस्सासा निस्सासा इत्तियमिता हवंति संकलिया।
जीवस्स गब्भवासे नियमा हीणाहिया इत्तो। वृ.अथ गाथाद्वयेन गर्भेनिश्वासोच्छासप्रमाणमाह--"तिनेव०” “उस्सास" तिस्रःकोट्यः चतुर्दश शतसहस्राणि चतुर्दश लक्षाणीत्यर्थः दशसहस्राणि द्वेशतेपञ्चविंशत्यधिके इति (३१४०२२५) 'इत्तियमित्ता' इति एतावन्मात्राः सङ्कलिताः-एकीकृताःजीवस्य गर्भवासे निश्चयेन निश्वासोच्छ्वासा भवन्ति, कथं ?, एकस्मिन्नन्तर्मु(न्मुहूर्ते सप्तत्रिंशच्छातानि त्रिसप्तत्यधिकानि (३७७३) निश्वासोच्छ्वासा भवन्ति, एतैश्च पदैः तानि (८३२५) उक्तरूपाणि मुहूर्तानि गुण्यन्ते तदा यथोक्तं (३१४१०२२५) एतद् भवतीति, इतः उक्तरूपात् वातादिकारणेन हीनाधिका निश्वासोच्छासा भवन्तीति ।।अथाहाराधिकारे किञ्चिद्गर्भादिस्वरूपमाहमू. (९) आउसो ! इत्थीए नाभिहिट्ठा सिरादुर्ग पुप्फनालियागारं ।
तस्स य हिट्ठा जोणी अहोमुहा संठिया कोसा।। वृ. “आउसो ! इत्थी०"हे आयुष्मन्! हे गौतम ! स्त्रयाः-नार्या नाभेरधः-अधोभागे पुष्पनालिकाकारं-सुमनोवृन्तसशंशिराद्विकं-धमनियुग्मं वर्तते, चपुनस्तस्य-शिराद्विकस्याधो योनिः-स्मरकूपिका संस्थिता अस्ति, किंभूता? अधोमुखा, पुनः किंभूता?-'कोस'त्ति कोशाखगपिधानकाकारेत्यर्थः॥ मू. (१०) तस्स य हिट्ठा चूयस्स मंजरी (जारिसी) तारिसा उमंसस्स।
तेरिउकाले फुडिया सोणियलवया विमोयंति वृ."तस्य य०" तस्याश्चयोनेरधः-अधोभागे'चूतस्य' आम्रस्य यादृश्योमअर्यो-वल्लरयो भवन्ति तादृश्यो मांसस्य-पललस्य मञ्जरयो भवन्ति, ता मञ्जरयः स्त्रीणां मासान्ते यदजनमित्रं दिनत्रयं श्रवति तदऋतुकालः-स्त्रीधर्मप्रस्तावस्तस्मिन् स्फुटिताः-प्रफुल्लाः सत्यः शोणितलवकान्-रुधिरबिन्दून् विमुञ्चन्ति-श्रवन्ति ।। मू. (११) कोसायारं जोणिं संपत्ता सुक्कमीसिया जइया।
तइया जीवुववाए जुग्गा भणिआ जिणिंदेहिं ।। वृ. "कोसा०"ते रुधिरबिन्दवः कोशाकारां योनि सम्प्राप्ताः सन्तः शुक्रमिश्रिताःऋतुदिनत्रयान्ते पुरुषसंयोगेन अपुरषसंयोगेन वा पुरुषवीर्येण मिलिताः 'जइय'त्ति यदा भवन्ति 'तइय'त्ति तदा जीवोत्पादे-गर्भसम्भूतिलक्षणे योग्या भणिता-कथिता जिनेन्द्रैः-सर्वज्ञैरितिननु कथं पुरुषासंयोगे पुरुषवीर्यसम्भव इति ?, अत्रोच्यते, स्थानाङ्गाभिप्रायेण यथा-"पंचहिं ठाणेहिमिथी पुरिसेण सद्धिं असंवसमाणीवि गब्भं धरेज्जा, तं०-इत्थी दुब्बिप्पयडा दुन्निसन्ना सुक्कप्पोग्गले अधिहिजा १ सुक्कप्पोग्गलसंसट्टे व से वत्ये अंतोजोणीए अनुपवेसेज्जा २ सयं व से
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org