________________
३४
पुष्पिका-उपाङ्गसूत्रम् ३/५ तत्य णंजेते दिसापोक्खिया तावसातेसिं अंतिएदिसापोक्खियत्ताए पव्वइत्तए पव्वयिते विय णं समाणे इमं एयारूवं अभिग्गहं अभिगिन्हिस्सामि-कप्पति मे जावजीवाए छटुंछट्टे णं अणिखित्तेणंदिसाचक्कवालेणंतवोकम्मेणं उदबाहातोपगिझिय २ सूराभिमुहस्सआतावणभूमीए आतावेमाणस्स विहरत्तए तिकट्ठएवं संपेहेइ २ कल्लं जाव जलते सुबहु लोह जाव दिसापोखियतावसत्ताए पव्वइए २ वि य णं समामे इमं एयारूवं अभिग्गहं जाव अभिगिन्हित्ता पढम छट्टक्खमणं उवसंपज्जित्ताणं विहरति।
तते णं सोमिले माहणे रिसी पढमछट्ठक्खमणारणंसि आयावणभूमीए पचोरुहति २ वागलवत्थनियत्ये जेणेव सए उडए तेणेव उवा०२ किढिणसंकाइयं गेण्हति २ पुरच्छिमं दिसिं पुक्खेति, पुरच्छिमाए दिसाए सोमे महाराया पत्थाणे पत्थियं अभिरक्खउ सोमिलमाहणरिसिं अभि० २ जाणि य तत्थ कंदाणि य मूलाणि य तयाणि य पत्ताणि य पुप्फाणि य फलाणि य बीयाणि य हरियाणि ताणि अनुजाणउत्तिकठ्ठपुरच्छिमंदिसं पसरति २ जाणि य तत्थ कंदाणि य जाव हरियाणि य ताइं गेण्हति किढिणसंकाइयं भरेति २ दब्अ य कुसे य पत्तामोडंच समिहा कहाणि य गेण्हति २।
जेणेवसएउडएतेणेव उवा०२ किढिणसंकाइयगंठवेति २ वेदिवड्डेति २ उवलेवणसंमजणं करेति २ दमकलसहत्थगते जेणेव गंगा महानदी तेणेव उवा० २ गंगं महानदी ओगाहति २ जलमजणंकरेति २ जलकिडं करेति २ जलाभिसेयंकरेतिर आयंतेचोक्खे परमसुइभूएदेवपिउकयकजे दमकलसहत्थगते गंगातो महानदीओ पछुत्तरति जेणेव सते उडएतेणेव उवा०२ दब्भेय कुसे य वालुयाए यवेदि रएति २ सरयं करेति र अरणिं करेति २ सरएणं अरणिं महेति २ अग्गिं पाडेति २ अग्गि संधुक्केति २ समिहा कहाणि पखिवति २ अग्गि उज्जालेति २ “अग्गिस्स दाहिणे पासे सत्तंगाइं समादहे।" तंजहा
वृ.तच्चे अज्झयणे शुक्र वक्तव्यताऽभिधीयते-'उक्खेवओ'त्ति उत्क्षेपः-प्रारम्भवाक्यं, यथा-जइ णं भंते ! समणेणं जाव संपत्तेणं दोन्चस्स अज्झयणस्स पुफियाणं अयमढे पन्नत्ते, तच्चस्स णं अज्झयणस्स भंते ! पुष्फियाणं समणेणं जाव संपत्तेणं के अढे पन्नत्ते? एवं खलु जंबू! तेणं कालेणं २ रायगिहे नयरे इत्यादि।
'तहेवागओ'त्ति रायगिहे सामिसमीवे । 'रिउव्वेय जाव' इति ऋग्वेदयजुर्वेदसामवेदार्थवणवेदानाम् इतिहासपञ्चमानाम् इतिहासः-पुराणं, निर्घण्टषष्ठानां-निर्घण्टो-नामकोशः, साङ्गोपाङ्गानाम् अङ्गानि-शिक्षादीनि उपाङ्गानि-तदुक्तप्रपञ्चनपराः प्रबन्धाः, सरहस्यानाम्-एदम्पर्ययुक्तानां धारकः-प्रवर्तकः वारकः-अशुद्धपाठनिषेधकः पारगः-पारगामि षडङ्गवित्, षष्ठितन्त्रविशारदःषष्ठितन्त्रं-कापिलीयशास्त्रंषटङ्गवेदकत्वमेवव्यनक्ति, सङ्ख्याने-गणितस्कन्धे शिक्षाकल्पेशिक्षायामक्षरसवरूपनिरूपके शास्त्रे कल्पे-तथाविधसमाचारप्रतिपादके व्याकरणे-शब्दलक्षणे छन्दसि-गद्यपधवचनलक्षणनिरुक्तप्रतिपादके ज्योतिषामयने-ज्योतिशास्त्रे अन्येषु च ब्राह्मणकेषु शास्त्रेषु सुपरिनिष्ठितः सोमिलनामा ब्राह्मणः स च पार्श्वजिनागमं श्रुत्वा कुतूहलवशाज्जिनसमीपं गतः सन् 'इमाइंचणं' इति इमान्-एतद्रूपान् ‘अट्ठाई तिअर्थान् अर्थ्यमानत्वादधिगम्यमानत्वादित्यर्थः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org