________________
वक्षस्कारः-३
२४९ कर्तुकामः श्रीऋषभभूः ऋषभकूटगमनायोपक्रमते
मू. (९७) तएणं से भरहे राया तुरए निगिण्हइ र त्ता रहं परावत्तेइ २ ताजेणेव उसहकूडे तेणेव उवागच्छइ २ ताउसहकूडं पव्वयं तिक्खुत्तो रहसिरेणंफुसइ २ त्तातुरए निगिण्हइ २ त्ता रहं ठवेइ २ ता छत्तलं दुवालसंसिअं अट्टकण्णिअं अहिगरणिसंठिअंसोवणि कागणिरयणं परामुसइ २ ता उसभकूडस्स पब्वयस्स पुरथिमिल्लंसि कडगंसि नामगं आउडेइ
वृ. 'तए ण'मित्यादि, ततो-हिमवत्साधनानन्तरं स भरतो राजा तुरगान् निगृहातिदक्षिणपार्श्वस्थहयावाकर्षति वामपार्श्वस्थहयौ पुरस्करोति, निगृह्य चरथंपरावर्तयति परावर्तय यत्रैवर्षभकूटं तत्रैवोपागच्छति उपागत्य च ऋषभकूट पर्वतं त्रिकृत्वो रथशीर्षेण स्पृशति, स्पृष्ट चरथंस्थापयतिस्थापयित्वा चषट्तलं द्वादशाधिकं अष्टकर्णिकं अधिकरणिसंस्थितंसौवर्णिकंस्वर्णमयमष्टसुवर्णमयत्वात् काकणीरलं परामृशति, एतेषां पदानां व्याख्यानं प्राग्वत्, परामृश्य च ऋषभकूटस्य पर्वतस्य पौरस्त्ये कटके नामैव नामकं स्वार्ते कप्रत्ययः ‘आउडेइत्ति आजुडति सम्बद्धं करोति लिखतीत्यर्थः, कथं लिखतीत्याहमू. (९८) ओसप्पिणी इमीसे तइआए समाइ पच्छिमे भाए।
____ अहमंसि चकवट्टी भरहो इअ नामधिज्जेणं। वृ. 'ओसप्पिणि'इत्यादि, अवसर्पिपयाः, अत्र षष्ठीलोपःप्राकृतत्वात्, अस्या तृतीयायाः समायाः-तृतीयारकस्य पश्चिमभागेतृतीये भागेइत्यर्थः,अहमस्मि चक्रवर्तीभरत इति नामधेयेन। मू. (९९) अहमंसि पढमराया अहयं भरहाहिवो नरवरिंदो।
नत्थि महं पडिसत्तू जिअंमए भारहं वासं॥ वृ.अहमस्मिप्रथमराजा-प्रधानराजा, प्रथमशब्दस्यप्रधानपर्यायत्वाद्यथा पढमे चंदजोगे' इत्यादौ, एतद्वयाख्यानेन ऋषभे प्रथमराजत्वं नागमेन सह विरुध्यते, अहं –भरत-क्षेत्राधिपः नरवराः-सामन्तादयस्तेषामिन्द्रः नास्ति मम प्रतिशत्रु-प्रतिपक्षः जितं मया भारतं वर्षमिति।
मू. (१००) इतिकटु नामगं आउडेइ नामगं आउडित्ता रहं परावत्तेइ २ ता जेणेव विजयखंधावारणिवेसे जेणेव बाहिरिआ उवट्ठाणसाला तेणेव उवागच्छइ २त्ता जाव चुलहिमवंतगिरिकुमारस्स देवस्स अट्ठाहिआए महामहिमाए निव्वत्ताए समाणीए आउहधरसालाओ पडिनिक्खमइ २ ता जाव दाहिणि दिसि वेअद्धपव्वयामिमुहे पयाते आवि होत्था।
वृ. कृत्वा नामकं 'आउडेइत्ति लिखति, अस्य सूत्रस्य निगमार्थकत्वान्न पौनरुक्त्यं, अथ कृतकृत्यो यद् व्यवस्यति तदाह-'नामगं आउडित्ता इत्यादि, नामकं लिखित्वा रथं परावर्तयति परावर्त्य च यत्रैव विजयस्कन्धावारनिवेशो यत्रैवच बाह्योपस्थानशाला तत्रैवोपागच्छति उपागत्य च अत्र यावत्पदात् तुरगान्निगृहाति रतं स्थापयति ततः प्रत्यवरोहति मज्जनगृहं प्रविशति स्नाति ततः प्रतिनिष्कामति भुङ्क्ते बाह्योपस्थानशालायां सिंहासने उपविशति श्रेणीप्रश्रेणीःशब्दापयति क्षुल्लहिमवदिरिकुमारदेवस्याष्टाहिकाकरणं सन्दिशति ताश्च कुर्वन्ति आज्ञांच प्रत्यर्पयन्तीति ग्राह्य, ततस्तद्दिव्यं चक्ररलं क्षुल्लहिमवदिरिकुमारस्थ देवस्याष्टाहिकायां महामहिमायां निवृत्तायां सत्यामायुधगृहशालातः प्रयातं चाप्यभवत् ।
मू. (१०१) तएणं से भरहे राया तं दिव्यं चक्करयणं जाव वेअद्धस्स पज्जयस्स उत्तरिले
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org