________________
पदं-३६, उद्देशकः-, द्वार
२९७
पुरस्कृताः?,गौतम! अनन्ताः, प्रश्नसमयभाविनांमध्येबहूनामनन्तशो नैरयिकत्वंप्राप्तुकामत्वात् 'एव'मित्यादि,
एवं--नैरयिकगतेनाभिलापप्रकाकेण चतुर्विंशत्या चतुर्विंशतिदण्डकसूत्रनिरन्तरं तावद्वक्तव्यं यावद्वैमानिकस्य वैमानिकत्वे-वैमानिकविषयं सूत्र, तच्चैवं-'वेमाणियाणं भंते ! वेमाणियत्ते केवइया कोहसमुग्घाया अतीता?, गो० ! अनंता, केवइया पुरेक्खडा ?, गो० ! अनंता' भावना प्राग्वत्, यथा च क्रोधसमुद्घाताः सर्वेषु जीवेषु स्वस्थाने परस्थाने चातीताः पुरस्कृताश्चानन्तत्वेनाभिहिताः तथामानादिसमुद्घाताअपि वाच्याः, तथा चाह–“एव'मित्यादि, एवं क्रोधसमुद्घातगतेनप्रकारेण चत्वारोऽपि समुद्घाताः सर्वत्रापि स्वस्थानपरस्थानेषुवाच्याः, यावल्लोभसमुद्घातो वैमानिकत्वविषय उक्तो भवति, स चैवं-'वेमाणियाणं भंते ! वेमाणियत्ते केवइया लोभसमुग्घाया अतीता?, गो०! अनंता, केवइया पुरेक्खडा?, गो० ! अनंता' सुगमं।
तदेवं नैरयिकादिबहुत्वविषया अपि क्रोधादिसमुद्घाताः प्रत्येकं चुतर्विंशत्या चतुर्विंशतिदण्डकसूत्रैश्चिन्तिताः, सम्प्रति क्रोधादिसमुद्घातैः शेषसमुद्घातैश्च समवहतानामसमवहतानां च परस्परमल्पबहुत्वभिधित्सुः प्रथमतः समामान्यतो जीवविषयं तावदाह
मू. (६१०) एतेसिणं भंते ! जीवाणं कोहसमुग्घातेणं माणसमुग्धातेणं मायासमुग्घातेणं लोभसमुग्घातेण य समोहयाणं अकसायसमुग्धातेणं समोहयाणं असमोहयाण य कयरे२ हितो अप्पा वा ४?, गो०! सव्वत्थोवा जीवा अकसायसमुग्घाएणं समो०, माणसमुग्याएणं समोहया अनंत०, कोहस० समो० विसेसाहिया मायासमुग्घाएणंस० विसे० लोभसमु० स० वि० असमोहया संखेजगुणा,
एतेसिणं भंते! नेरइयाणंकोहस० मानस० मायास० लोभस० समोहयाणं असभोहयाण यकयरेशहितो अप्पा वा ४?,गो०! सव्वत्थोवा नेरइया लोभसमुग्धाएणंसमोहया मायास० स० संखेज० माणस० स० संखे० कोहस० संखे० असमोहया संखे०, असुरकुमाराणं पुच्छा, गो० ! सव्वत्थोवा असुरकुमाराणं कोहस० समो० मानसमुग्धाएणं स० संखे० मायास० स० सं० लोभस० समो० संखे० असमोहया सखेजगुणा,
एवं सचदेवा जाव वेमाणिया, पुढविकाइयाणं पुच्छा, गो० ! सब्वत्थोवा पुढविकाइया मानसमुग्धाएणं समोहया कोहसमु० स० विसे० मायासमु० स० विसे० लोभस० स० विसे० असमो० संखे, एवंजाव पंचिंदियतिरिक्खजोणिया, मणुस्सा जहा जीवा, नवरंमानसमु० स० असं०
वृ. 'एएसि णमित्यादि, एतेषां भदन्त ! जीवानां क्रोधसमुद्घातेन मानसमुद्घातेन मायासमुद्घातेन लोभसमुद्घातेन च समवहतानां
'अकषायेणे ति कषायव्यतिरेकेणशेषेणसमुद्घातेन समवहतानामसमवहतानांच कतरे कतरेभ्यः अल्प वा बहवो वा 'अर्थवशाद्विभक्तिपरिणाम' इति न्यायात् पञ्चम्याः स्थाने तृतीयापरिणामनात्तु कतरैः कतरैस्तुल्यावा, तथाकतरेरभ्योविशेषाधिकाः, एवं गौतमेन पृष्टे भगवानाहगौतम! सर्वस्तोकाजीवा अकषायसमुद्घातेन-कषायव्यतिरिक्तेन शेषवेदनादिवसमुद्धातषटकेन समवहताः, कषायव्यतिरिक्तसमुद्घातसमुद्घता हि क्वचित्कदाचित् केचिदेवप्रतिनियतालभ्यन्ते, ते चोत्कर्षपदेऽपि कषायसमुद्घातसमवहतापेक्षया अनन्तभागे वर्तन्ते, ततःस्तोकाः, तेभ्यो मानसमुद्घातसमवहता अनन्तगुणाः, अनन्तानां वनस्पतिजीवानां पूर्वभवसंस्कारानुवृत्तितो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org