Agam Sutra Satik 15 Pragnapana UpangSutra 04

SR No.: 003349
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 664
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 15, & agam_pragyapana
File Size: 14 MB

Page 531

२०४
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रम्-२-२४/-/-/५४६
मोहणिजं बंधमाणे जीवे कति ?, गो० ! जीवेगिंदियवजो तियभंगो, जीवेगिंदिया सत्तविहबंधगावि अट्टविहबंधगावि, जीवेणं भंते ! आउयं कम्मं बंधमाणे कति कम्म० ? गो० ! नियमा अट्ट, एवं नेरइए जाव वेमाणिए एवं पुहुत्तेणवि, - नामगोयअंतराइयंबंधमाणे जीवे कति?, गो०! जीवा नाणावरणिनं बंधमाणे जाहिं बंधति ताहिं भाणितब्बो, एवं नेरइएवि, जाव वेमाणिए, एवं पुहुत्तेणविभाणियव्वं ।। (पन्नवणाए भगवईए चउवीसतिमं पयं समत्त)
. वृ. 'कइणं भंते ! कम्मपगडीओ पन्नत्ताओ' इत्यादि, प्रागुपन्यस्तस्यालापकस्येहोपन्यासो विशेषाभिधानार्थः, एवमुत्तरेष्वपि पदेषुभावनीयं, संप्रति किं कर्मबनन् कानि कर्माणिबध्नातीति बन्धसम्बन्धं चितिन्तयिषुः प्रथमतो ज्ञानावरणीयेन सह सम्बन्धं चिन्तयति-'जीवे णं भंते ! नाणावरणिज्जं कम्मं बंधमाणे कइ कम्मपगडीओ बंधई' इत्यादि सुगम, नवरं सप्तविधबन्धक आयुर्बन्धकाभावकाले अष्टविधबन्धक आयुरपिबध्नन् षड्विधबन्धको मोहायुरबन्धाभावे, स च सूक्ष्मसम्परायः, उक्तं च॥१॥ “सत्तविहबंधगा होति पाणिणो आउवजगाणं तु ।
__ तह सुहुमसंपराया छविहबंधा विणिहिट्ठा ।।
मोहाउयवजाणं पयडीणं ते उ बंधगा भणिया ।।" एकविधबन्धकस्तुन लभ्यते, एकविधबन्धका हि उपशान्तकषायादयः, तथा चोक्तम्
___“उवसंतखीणमोहा केवलिणो एगविहबंधा ।
ते पुणदुसमयट्टिइयस्स बंधका न उण संपरायस्स ।।" नचोपशान्तकषायादयो ज्ञानावरणीयं कर्मबध्नन्ति, तद्बन्धस्य सूक्ष्मसम्परायचरमसमय एव व्यवछेदात्, किन्तु केवलं सातवेदनीयमिति ॥
एतदेव नैरयिकादिदण्डकक्रमेण चिन्तयति-'नेरइएणं भंते!' इत्यादि, इह मनुष्यवर्जेषु शेषेषु पदेषु सर्वेष्वपि द्वावेव भङ्गको द्रष्टव्यौ सप्तविधबन्धको वा अष्टविधबन्धको वा इति, न तु तृतीयः षड्विधबन्धक इति, तेषुसूक्ष्मसम्परायगुणस्थानासम्भवात्, मनुष्यपदेषुत्रयोऽपिवक्तव्याः, तत्र सूक्ष्मसम्परायत्वसम्भवात्, तथा चाह-‘एवं जाव वेमाणिए, नवरं मणूसे जहा जीवे' इति । उक्त एकत्वेन दण्डकः, सम्प्रति बहुत्वेनाह
_ 'जीवाणंभंते' इत्यादि, इह जीवाः सप्तविधबन्धकाः अष्टविधबन्धकाश्च सदैव बहुत्वेन लभ्यन्ये, षड्विधबन्धकस्तु कदाचित्सर्वथा ना भवति, षण्मासान् यावत् उत्कर्षतस्तदन्तरस्य प्रतिपादनात्, यदापिलभ्यते तदापिजघन्यपदे एको द्वौ वा उत्कर्षतोऽष्टाधिकं शतं, त्रयदैकोऽपि नलभ्यतेतदा प्रथमो भङ्गः, यदा त्वेको लभ्यते तदा द्वितीयो, बहूनां लाभे तुतृतीय इति, नैरयिकाः षड्विधबन्धका न भवन्ति अष्टविधबन्धका अपि कादाचित्काः, तत्र यदैकोऽप्यष्टविधबन्धको न लभ्यते तदा सर्वेऽपि तावद् भवेयुः सप्तविधबन्धका इति प्रथमो भङ्गः, यदा त्वेकोऽधविधबन्धकस्तदा द्वितीयोयदातुबहवस्तदा तृतीय इति, एतदेव भङ्गत्रिकंदशस्वपि भवनपतिषु भावनीयं,
पृथिव्यादिषुपञ्चसु सप्तविधबन्धका अपि अष्टविधबन्धका अपीत्येक एव भङ्गोऽष्टविध