Page Text
________________
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रम्--२-२३/२/-/५४४
तव्वइरित्ते अजहन्ने, एवं एएणं अभिलावणं मोहाउयवज्जाणं सेसकम्माणं भाणितव्वं,
मोहणिज्जस्स णं भंते! कम्पस्स जहन्नठितीबंधते के० ?, गो० ! अन्नयरे बादरसंपराए उवसाए वा खवए वा एस गंगो० ! मोहणिज्जस्स कम्मस्स जहन्नठितीबंधते, तव्वतिरित्ते अजहन्ने, आउयस्स णं भंते! कम्पस्स जहन्नठितीबंधते के० ?, गो० ! जेणं जीवे असंखेप्पद्धापविठे सव्वनिरुद्धे से आउते, सेसे सव्वमहंतीए आउयबंधद्धाए, तीसे णं आउयबंधद्धाए चरिमकालसमयंसि सव्वजहन्नियं ठिइ अपजत्तापञ्जत्तियं निव्यत्तेति, एस णं गोयमा ! आउयकम्पस्स जहन्नठितीबंधते, तव्वइरिते अजहन्ने
२००
वृ. 'नाणावरणिजणं भंते! कम्मस्स जहन्नटिइबंधए के० ?' इत्यादि सुगमं, नवरमन्यतरसूक्ष्मसंपराय इति यदुक्तमय व्याख्यानं क्षपक उपशमको वा सूक्ष्मसम्परायः, इह ज्ञानावरणस्य बन्धः क्षपकस्य उपशमकस्य च जघन्यतोऽन्तर्मुहूर्तप्रमाणस्ततोऽन्तर्मुहूर्त्तत्वाविशेषात् उपशमको वा क्षपको वा इत्युक्तम्, अन्य (थाड) त्रापि क्षपकापेक्षया उपशमकस्य बन्धो द्विगुणो वेदितव्यो, यत आह कर्मप्रकृतिसङ्ग्रहणिकारः - 'खवगुवसामगपडिवयमाणो दुगुणो तहिं तहिं बंधो' इति, ततो वेदनीयस्य साम्परायिकबन्धचिन्तायां जघन्यः स्थितिबन्धः क्षपकस्य द्वादश मुहूर्त्ता उपशमकस्य चतुर्विंशतिः, नामगोत्रयोर्जघन्यतः क्षपकस्याष्टी मुहूर्त्ता उपशमकस्य षोडश, परं उपशमकस्यापि जघन्यतो बन्धः शेषबन्धापेक्षया सर्वजघन्य इति तत्सूत्रेष्वपि 'अन्नयरे सुहुम- संपराए उवसामए वा खवगे वा' इति वक्तव्यं, तथा च वक्ष्यति
"एएणं अभिलावेणं मोहाउवज्जाणं सेसकम्माणं माणियव्वं' ति उपसंहारसूत्रे 'तव्वइरित्ते अजहने' इति तद्व्यतिरिक्तः - क्षपकोपशमकसूक्ष्मसम्परायव्यतिरिक्तो जनोऽजघन्यस्थितिबन्धकः, आयुर्बन्धकसूत्रे 'जे णं जीवे असंखिष्पद्वापविट्टे' इत्यादि, इह द्विविधा जीवाः-सोपक्रमायुषो निरुपक्रमायुषश्च तत्र देवा नैरयिका असङ्घयेवर्षायुषस्तिर्यग्मनुष्याः सङ्खयेयवर्षायुषोऽप्युत्तमपुरुषा चक्रवर्त्यादयश्चरमशरीरिणश्च निरुपक्रमायुष एव, शेषास्तु सोपक्रमा अपि निरुपक्रमा अपि उक्तं च
॥१॥
"देवा नेरइया वा असंखवासाउया य तिरिमणुया । उत्तमपुरिसा य तहा चरमरीरा य निरुवकमा ॥
॥२॥
तत्र देवा नैरयिका असङ्घयेयवर्षायुषस्तिर्यग्मनुष्याश्च षण्मासावशेषायुषः पारभविकायुर्बन्धका एव, ये पुनस्तिर्यग्मनुष्याः संख्येयवर्षायुषोऽपि निरुपक्रमायुषस्ते नियमात्रिभागावशेषायुषः परभवायुर्बध्नन्ति ये तु सोपक्रमायुषस्ते स्यात्रिभागावशेषायुषस्त्रिभागत्रिभागावशेषायुषो यावदसयाद्धाप्रविष्टा इति, तत आह
सेसा संसारत्या भइया सोवक्कमा व इयरे वा । सोवक्मनिरुवमभेओ भणिओ समासेणं ।।"
Jain Education International
'जेणं जीवे' इत्यादि, यो णमिति वाक्यलङ्कारे जीवोऽसङ्घप्याद्धाप्रविष्टः त्रिभागादिना प्रकारेण या सतुं न शक्यते सा असलेल्या सा चासी अद्धा च असोप्याद्धा तां प्रविष्टः आयुर्बन्धनिवर्त्तनमात्र एव कालः तस्यान्ति न परतो जीवनकाल इति भावः, एतदेव स्पष्टतरमाह
'सेसे सव्वमहंतीए आउयबंधद्धाए' इह सर्वमहती आयुर्बन्धाद्धा अष्टाकर्षप्रमाणा तस्याः
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003349 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 15 Pragnapana UpangSutra 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 664 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 15, & agam_pragyapana |
| File Size | 14 MB |