________________
पदं २०, उद्देशक:-, द्वारं ४
-
ईशानन्तदेवानां तेषूत्पादाविरोधात्, तेषु चोत्पन्ना न केवलिप्रज्ञप्तं धर्मं लभन्ते श्रवणतया, श्रवणेन्द्रियस्याभावात्, शेषं सर्वं नैरयिकवत्, एवं 'जाव थणियकुमारा' इति एवमसुरकुमारोक्तेन प्रकारेण तावद्वक्तव्यं यावत्स्तनितकुमाराः ।
११३
मू. (५०२) पुढवीकाइए णं भंते! पुढवीकाइएहिंतो अनंतरं उव्वट्टित्ता नेरइएसु उववखेजा गोयमा ! नो इणट्टे समट्टे, एवं असुरकुमारेसुवि, जाव थणियकुमारेसुवि। पुढवीकाइए णं भंते ! पुढवीकाइएहिंतो अनंतरं उच्चट्टितता पुढवीकाइएस उदयजेज्जा ?, गोयमा ! अत्थेगतिए उबवजेजा अत्येगतिए नो उववज्रेज्जा, जे णं भंते! उववज्जेज्जा से णं केवलिपन्नत्तं धम्मं लभेजा सवणयाए ?, गोयमा ! नो इणट्टे समट्टे । एवं आउकाइआदिसु निरंतरं भाणिव्वं जाव चउरिदिए ।
पंचिंदियतिरिक्खजोणिमणुस्सेसु जहा नेरइए। वाणमंतरजोइसियवेमाणिएसु पडिसेहो एवं जहा पुढवीकाओ भणिओ तहेव आउकाइओवि, जाव वणस्सइकाइओवि भाणियव्वो ।। तेउक्काइए णं भंते! तेउकाइएहिंतो अनंतरं उव्वट्टित्ता नेरइएसु उववज्जेज्जा ?, गोयमा ! नो इण सम, एवं असुरकुमारेसुवि, जाव थणियकुमारेसु, पुढवीकाइ अआउवाउतेउवणबेइंदियतेइंदियचउरिदिएसु अत्येगतिए णो उववज्जेद्जा,
जेणं भंते! उबवज्जेजा से णं केवलिपन्नत्तं धम्मं लभेज्जा सवणयाए ?, गोयमा ! नो इणट्ठे समट्टे । तेउक्काइए णं भंते! तेउकाइएहिंतो अनंतरं उचट्टित्ता पंचिंदियतिरिक्खजोणिएसु उववजेज्जा गोयमा ! अत्थेगइए उववज्जेज्जा अत्थेगइए नो उववज्जा,
से णं केवलिपन्नत्तं धम्मं लभेज्जा सवणयाए ?, गोयमा ! अत्येगइए लभेजा अत्येगइए नो लभेजा, जेणं भंते! केवलिपन्नत्तं धम्मं लभेजा सवणयाए से णं केवलिं बोहिं बुज्झेज्जा ?, गोयमा नो इणट्टे समट्टे || मणुस्सवाणमंतर जोइसियवेमाणिएसु पुच्छा, गोयमा ! नी इणट्टे समट्टे । एवं जहेव तेक्काइए निरंतरं एवं वाउकाइएवि ।
J
वृ. पृथिवीकायिका नैरयिकेषु देवेषु च प्रतिषिध्यन्ते तेषां विशिष्टमनोद्रव्या'संभवतस्तीव्र संक्लेशविशुद्धाध्यवसायाभावात्, शेषेषु तु सर्वेष्वपि स्थानेषु उत्पद्यन्ते, तद्योग्याच्यवसायस्थानसंभवात्, तत्रापिचतिर्यक्पञ्चेन्द्रियेषु मनुष्येषु च नैरयिकवद् वक्तव्यं, एवमप्कायिका वनस्पतिकायिकाश्च वक्तव्याः ।
तेजस्कायिका वायुकायिकाश्च मनुष्येष्वपि प्रतिषेधनीयाः, तेषामानन्तर्येणं मनुष्येषूत्पादासंभवात्, असंभवश्च क्लिष्टपरिणामतया मनुष्यगतिमनुष्यानुपूर्वमनुष्यायुर्बन्धासंभवात्, तिर्यक्पञ्चेन्द्रियेषूत्पन्नाः केवलिप्रज्ञप्तं धर्मं श्रवणतया लभेरन्, श्रवणेन्द्रियस्य भावात्,
पुनस्तां केवलिकीं बोधिं नावबुध्येरन्, संक्लिष्टपरिणामत्वात् ।
मू. (५०३) बेइंदिए णं भंते ! बेइंदिएहिंतो अनंतरं उव्वट्टित्ता नेरइएसु उववज्जेजा ?, गोयमा ! जहा पुढवीकाइआ । नवरं मणुस्सेसु जाव मनपज्जवनाणं उप्पाडेजा । एवं तेइंदिया चउरिदियावि जाव मनपजवनाणं उप्पाडेजा । जे णं मनपजवनाणं उप्पाडेजा से णं केवलनाणं उप्पाडेज्जा ?, गोयमा ! नो इणट्टे समट्टे ।
वृ. द्वित्रिचतुरिन्द्रियाः पृथिवीकायिकवत् देवनैरयिकवर्जेषु शेषेषु सर्वेष्वपि स्थानेषूत्पद्यन्ते,
118
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org