Page Text
________________
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रम्-२-१८/-/४/४७६
स्थासङ्ख्येयतमे भागेयावन्त आकाशप्रदेशास्तेषांप्रतिसमयंएकैकप्रदेशापहारेयावन्त्योऽसङ्खयेया उत्सर्पिण्यवसपिण्यो भवन्ति तावत्य इति, अथ कथं अङ्गुलासङ्घयेयभागमात्रस्यापि प्रतिसमयमेकैकप्रदेशापहारे असङ्खयेया उत्सपिण्यवसर्पियो लगन्ति?, उच्यते, क्षेत्रस्य सूक्ष्मत्वात्, उक्तंच
"सुहुमोय होइकालो तत्तो सुहुमयरयंहवइखित्त" मित्यादि, एतच बादरवनस्पतिकायापेवयाऽवसातव्यं, अन्यस्य बादरस्यैतावत्का यस्थितेरसम्मवात, शेषसूत्राणि द्वारसमाप्तिं यावत् सुगमानि । गतं कायद्वारम्, इदानीं योगद्वारमभिधित्सुराह
-पद-१८, दारं-५"योगः":भू(१७७) सजोगीगंभंते! सजोगित्तिकाल०?, गो०! सजोगीदुविहे पं०, तं०-अणादीए वाअपजवसिते अणादीए वा सपञ्जवसिते, मनजोगीणं भंते ! मनजोगीत्ति कालतो०? गो० ! ज० एक समयं उक्को० अंतो०, एवं वइजोगीवि, कायजोगी णं भंते ! काल०?, गो० ! जहन्नेणं अंतो० उक्को० वणप्फइकालो, अजोगी णं भंते ! अजोगित्ति काल केवचिरं होति?, गो० ! सादीए अपञ्जवसिते।
वृ. 'सजोगीणंभंते!' इत्यादि, योगाः-मनोवाक्कायव्यापाराः, योगा एषांसन्तीतियोगिनः मनोवाक्कायाः सहयोगिनो यस्य येन वा स सयोगी, अत्र निर्वचनं 'सजोगी दुविहे पं०' इत्यादि, अनाद्यपर्यवसितो यो न जातुचिदपि मोक्षं गन्ता स हि सर्वकालमवश्यमन्यतमेन योगेन सयोगी ततोऽनाद्यपर्यवसितो, यस्तु यास्यतिमोक्षसोऽनादिसपर्यवसितः, मुक्तिपर्यायप्रादुर्भाव योगस्य सर्वथापगमात्,
मनोयोगिसूत्रे जघन्यतः एकं समयमिति-यदा कश्चिदौदारिककाययोगेन प्रथमसमयेन मनोयेग्यान् पुद्गलानादाय द्वितीयसमये मनस्त्वेन परिणमय्य मुञ्चति तृतीयसमये चोपरमते प्रियते वा तदा एकं समयं मनोयोगी लभ्यते, उत्कर्षतोऽन्तर्मुहूर्त, निरन्तरं मनोयोग्यपुद्गलानां ग्रहणनिसर्गीकुर्वन्ततऊद्धवंसोऽवश्यंजीवस्वाभाव्यादुपरमते, उपरम्य च भूयोऽपिग्रहणनिसर्गी करोति, परं कालसौक्ष्म्यात् कदाचिन्न स्वसंवेदनपथमायाति, तत उत्कर्षतोऽपि मनोयोगोऽन्तमुहूर्तमेव, एवं वयजोगीवि' इति, एवं मनोयगीव वाग्योग्यपि वक्तव्यः, तद्यथा-'वइजोगी णं भंते! वइजोगीति कालओ केवचिरं होति?, गो० ! जह० एवं समयं उक्को० अंतोमुहुत्त मिति तत्र यः प्रथमसमये काययोगेन भाषायोग्यानि द्रव्याणि गृह्णाति द्वितीयसमये तानि भाषात्वेन परिणमय्य मुञ्चति तृतीयसमये चोपरमते म्रियते वा स एकं समयं वाग्योगी लभ्यते, आह च मूलटीकाकारः
'पढमसमये कायजोगेण गहियाणंभासादव्वाणं बिइयसमये वइजोगेण निसर्ग काऊण उवरमंतस्स मरंतस्सवाएगसमओ लब्मइ' इति, अन्तर्मुहूर्त निरन्तरंग्रहणनिसर्गी कुर्वन्तदनन्तरं चोपरमते, तथाजीवस्वाभाव्यात्, काययोगी जघन्यतोऽन्तर्मुहूर्तमिति, इह द्वीन्द्रियादीनां वाग्योगोऽपि लभ्यते, संज्ञिपञ्चेन्द्रियाणांमनोयोगोऽपि ततो यदा वाग्योगो भवति मनोयोगो वा तदान काययोगप्राधान्यमिति सादिसपर्यवसितत्वभावात् जघन्यतोऽन्तर्मुहूर्तकाययोगी लभ्यते,
उत्कर्षतो वनस्पतिकालः, सच प्रागेवोक्तः, वनस्पतिकायिकेषुहि काययोग एव केवलो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003349 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 15 Pragnapana UpangSutra 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 664 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 15, & agam_pragyapana |
| File Size | 14 MB |