Agam Sutra Satik 15 Pragnapana UpangSutra 04

SR No.: 003349
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 664
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 15, & agam_pragyapana
File Size: 14 MB

Page 34

पद-१, उद्देशकः-, द्वार
वृ.हरितालहिङ्गुलकमनःशिलाः प्रतीताः १७ सासगं-पारदः १८अञ्जनं-सौवीराजनादि १९ प्रवालं-विद्रुमः २० अभ्रपटलं-प्रसिद्धम् २१ अभ्रवालुका-अभ्रपटलमिश्रा वालुका २२ 'बायरकाये' इति बादरपृथिवीकायेऽमी भेदा इति शेषः, 'मणिविहाणा' इति चशब्दस्य गम्यमानत्वान्मणिविधानानि च-मणिभेदाश्च बादरपृथिवीकायभेदत्वेन ज्ञातव्याः । तान्येव मणिविधानानमि दर्शयतिमू. (२७) गोमेजए य रूयए अंके फलिहे य लोहियक्खे य।
___मरगय मसारगल्ले भुयमोयगइंदनीले य९॥ वृ. 'गोमिज्जए' इद्याति, गोमेज्जकः २३चः समुच्चयेरूचकः २४ अङ्कः२५ स्फटिकः २६ चःपूर्ववत् लोहिताक्षः २७ मरकतः २८ मसारगल्लः २९ भुजमोचकः ३० इन्द्रनीलश्च ३१ । मू. (२८) चंदन गेरुय हंसगब्भ पुलए सोगंधिए य बोद्धव्वे ।
चंदप्पभवेरुलिए जलकंते सूरकते य९॥ वृ. चन्दनो ३२ गैरिको ३३ हंसगर्भः ३४ पुलकः ३५ सौगन्धिकश्च ३६ चन्द्रप्रभो ३७ वैडूर्यो ३८ जलकान्तः ३९ सूर्यकान्तश्च ४०, तदेवमाद्यगाथया पृथिव्यादयश्चतुर्दश भेदा उक्ताः, द्वितायगाथयाऽष्टौ हरितालादयः, तृतीयगाथया गोमेज्जकादयो नव, तुर्यया गाधयानवेति सङ्घयया चत्वारिंशत् ४०।
मू. (२९)जेयावन्ने तहप्पगारातेसमासओ दुविहा पन्नत्ता, तंजहा-पञ्जत्तगायअपञ्जत्तगा य, तत्थणं जे ते अपज्जत्तगा ते णं असंपत्ता तत्थ णं जे ते पजत्तगा एतेसिं वन्नादेसेणं गंधादेसेणं रसादेसेणं फासादेसेणंसहस्सग्गसो विहाणाई, सङ्ग्रेजाइंजोणिप्पमुहसतसहस्साई, पज्जत्तगणिस्साए अपञ्जत्तगा बक्कमंति, जत्थ एगो तत्थ नियमा असङ्केजा, से तं खरबायरपुढविकाइया, सेतं बायरपुढविकाइया, सेतं पुढविकाइया।
वृ. 'जे यावन्ने तहप्पगारा' इति येऽपिचान्ये तथाप्रकारा मणिभेदाः पद्मरागादयस्तेऽपि खरबादरपृथिवीकायत्वेन वेदितव्याः 'तेसमासओ' इत्यादि, 'ते' सामान्यतोबादरपृथ्वीकायिकाः 'समासतः' सझेपेण द्विविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा--पर्याप्तका अपर्याप्तकाश्च, तत्र येऽपर्याप्तकास्ते खयोग्याः पर्याप्तीः साकल्येनासंप्राप्ता अथवाऽसंप्राप्ता इति-विशिष्टान् वर्णादीननुपगताः,
तथाहि-वर्णादिभेदविवक्षायमातेन शक्यन्तेकृष्णादिनावर्णभेदेन व्यपदेष्टुं किं कारणमिति चेद्, उच्यते, इह शरीरादिपर्याप्तिषु परिपूर्णासु सतीषु बादराणां वर्णादिविभागः प्रकटो भवति नापरिपूर्णासु, ते चापर्याप्ता उच्छ्वासपर्याप्तयाऽपर्याप्ताएवम्रियन्ते, ततोन स्पष्टतरवर्णादिविभाग इत्यसंप्राप्ता इत्युक्तं, ननुकस्मादुच्छ्वासपर्याप्तयैवापर्याप्ताम्रियन्तेनार्वाक्शरीरेन्द्रियपर्याप्तिभ्यासभपर्याप्ता अपि?, उच्यते, यस्मादागामिभवायुर्बध्ध्या म्रियन्ते सर्व एव देहिनो नावध्या, तच्च शरीरेन्द्रियपर्याप्तिभ्यां पर्याप्तानां बन्धमायाति नान्यथेति, अन्ये तु व्याचक्षते-सामान्यतो वर्णदीनसंप्राप्ता इति, तच्च न युक्तं, यतः शरीरमात्रभाविनो वर्णादयः, शरीरं च शरीरपर्याप्तया सातामिति ।
'तत्थ णंजे ते पज्जत्तगा' इत्यादि, तत्र येते पर्याप्तकाः-परिसमाप्तस्वयोग्यसमस्तपर्याप्तयः, एतेषां वदिशेन' वर्णभेदविवक्षया एवंगन्धादेशेन रसादेशेन स्पदिशेन 'सहस्रमशः' सहनसङ्ख्य