________________
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रं-१- ६/-/५/३४४ तथाऽसङ्घयेयवर्षायुश्चतुष्पदस्वचराणां शेषाणामपि चापर्याप्ताकानां तिर्यक्पञ्चेन्द्रियाणां तथा मनुष्याणां संमूर्च्छिमानां गर्मव्युत्क्रान्तिकानामप्यकर्मभूमिजानां अन्तरद्वीपजानां कर्मभूमिजानामप्यसङ्घत्येयवर्षायुषां सत्येयवर्षायुषामपि अपर्याप्तकानां प्रतिषेधः शेषाणां विधानं, शर्कराप्रभायां संमूर्च्छिमानामपि प्रतिषेधः वालुकाप्रभायां भुजपरिसर्पाणामपि पङ्कप्रभायां खचराणामपि धूमप्रभायां चतुष्पदानामपि तमः प्रभायां उरः परिसर्पाणामपि सप्तमपृथिव्यां स्त्रीणामपि । भवनवासिषूपपातचिन्तायां देवनारकपृथिव्यादिपञ्चकविकलेन्द्रियत्रिका पर्याप्ततिर्यक्पञ्चेन्द्रियसंमूर्च्छिमा पर्याप्तगर्भव्युत्क्रान्तिकमुष्याणां प्रतिषेधः शेषाणां विधानं, पृथिव्यब्वनस्पती सकलनैरयिकसनत्कुमारादिदेवानां तेजोवायुद्वित्रिचतुरिन्द्रियेषु सर्वनारकसर्वदेवानां तिर्यक्पञ्चेन्द्रियेष्वानतादिदेवानां मनुष्येषु सप्तमपृथिवीनारकतेजोवायूनां व्यन्तरेषु देवनारकपृथिव्यादिपञ्चकविकलेन्द्रियत्रिकापर्याप्ततिर्यक्पञ्चेन्द्रियसंमूर्च्छिमापर्याप्तगव्युत्क्रान्तिकमनुष्याणां ज्योतिष्केषु संमूर्च्छिमतिर्यक्पञ्चेन्द्रियासङ्ख्त्येयवर्षायुष्कखचरान्तरद्वीपजनमुष्याणामपि प्रतिषेधः एवं सौधर्मेशानयोरपि सनत्कुमारादिषु सहस्रारपर्यन्तेष्वकर्मभूमिजानामपि प्रतिषेधः आनतादिषु तिर्यक्पञ्चेन्द्रियाणामपि विजयादिषु मिथ्याध्ष्टिमनुष्याणामपीति ।
गतं पञ्चमद्वारं, इदानीं षष्ठं द्वारमभिधित्सुराह
२२६
-: पदं - ६ - वारं - ६ - "उम्रर्तन" :
मू. (३४५) नेरइयाणं भंते! अनंतरं उव्वट्टित्ता कहिं गच्छंति कहिं उववज्रंति किं नेरइएसु उववज्जति तिरिक्खजोणिएसु उववज्जति मणुस्सु उववज्रंति देवेसु उववज्रंति ?, गोयमा ! नो नेरइएस उववज्जति तिरिकखजोणिएसु उववति मणुस्सेसु उववज्रंति नो देवेसु उववज्रंति, जइतिरिक्खजोणिrg उववज्जंति किं एगिदिएसु उववज्रंति जाव पंचिंदियतिरिकव्रजोगिएसु उववज्जति ?, गोयमा ! नो एगिदिएसु जाव नो चउरिदिएसु उववज्रंति, एवं जेहिंतो उववाओ भणिओ तेसु उब्वट्टणावि भाणियव्वा, नवरं संमुच्छिमेसु न उववज्जंति, एवं सव्वपुढवीसु भाणियव्वं, नवरं अहेसत्तमाओ मणुस्सेसु न उववज्रंति ।
वृ. 'नेरइयाणं भंते! अनंतरं उव्वट्टित्ता कहिं गच्छंति कहिं उववज्रंति' इत्यादि पाठसिद्धं, नवरमत्राप्येष संक्षेपार्थः - नैरयिकाणां स्वभवादुद्वृ त्तानां गर्व्यजसङ्ख्त्येयवर्षायुष्कतिर्यक्पश्चेन्द्रियमनुष्येषूत्पादः अधः सप्तमपृथिवीनारकाणां गर्भजसङ्ख्येयवर्षायुष्कतिर्यक्पञ्चेन्द्रियेष्वेव
मू. (३४६) असुरकुमारा णं भंते! अनंतरं उव्वट्टित्ता कहिं गच्छंति कहिं उववज्वंति किं नेरइएसु जाव देवेसु उ० ?, गोयमा ! नो नेरइएसु उववज्जंति तिरिक्खजोणिएसु उववज्रंति मस्से उववति नो देवेसु उववज्रंति, जइ तिरिक्खजोणिएसु उववज्रंति किं एगिदिएसु उववज्रंति जावल पंचिंदियतिरिक्खजोणिएस उववज्रंति ?, गोयमा! एगिंदियतरिक्खजोणिएसु उववज्रंति नो बेइंदिएसु जाव नो चउरिदिएसु उववज्रंति पंचिंदियतिरिक्खजोणिएसु उववज्जंति,
जइ एगिदिए उववज्रंति किं पुढविकाइएगिदिएसु जाव वणस्सइकाइयएगिदिए उववज्जति ?, गोयमा ! पुढविकाइएगिदिएसुवि आउकाइयएगिदिएसुवि उववज्रंति नो तेउकाइएसु नो वाउकाइएसु उववज्रंति वणस्सइकाइएसु उववज्रंति, जइ पुढविकाइएसु उववज्रंति किं मुहुमपुढविकाइएस बायरपुढविकाइएसु उववज्रंति ?, गोयमा! बायरपुढविकाइएसु उववज्रंति
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International