________________
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रं-१- ३/-/४/२६३ विसेसाहिआ वा ?, गोयमा ! सव्वत्थोवा तसकाइआ पज्जत्तगा तसकाइआ अपजत्तगा संखेजगुणा तेउकाइआ अपजत्तगा असंखेज्जगुणा पुढविकाइआ अपजत्ता विसेसाहिया वाउकाइआ अपजत्तगा विसेसाहिआ तेउकाइआ पञ्चत्तगा संखेञ्जगुणा पुढविकाइआ पजत्ता बिसेसाहआ आउकाइआ पत्ता विसेसाहिया वाउकाइआ पजत्ता विसेसाहिआ वणस्सइकाइआ अपजत्ता अनंतगुणा सकाइआ अपजत्तगा विसेसाहिया वणस्सइकाइआ पजत्तगा विसेसाहिआ सकाइया विसेसाहिया
वृ. सर्वस्तोकास्त्र सकायिकाः, द्वीन्द्रियादीनामेव त्रसकायिकत्वात्, तेषा च शेषकायापेक्षया अल्पत्वात्, तेभ्यस्तेजः कायिका असङ्केत्ययगुणाः, असङ्केत्ययलोकाकाशप्रदेशप्रमाणत्वात्, तेभ्यः पृथिवीकायिका विशेषाधिकाः, प्रभूतासङ्केत्ययलोकाकाशप्रदेशप्रमाणत्वात्, तेभ्योऽप्कायिका विशेषाधिकाः, प्रभूततरासङ्घत्येयलोकाकाशप्रदेशप्रमाणत्वात्, तेभ्यो वायुकायिका विशेषाधिकाः, प्रभूततमासङ्घयेयलोकाकाशप्रदेशमानत्वात्, तेभ्योऽकायिका अनन्तगुणाः, सिद्धानामनन्तत्वात्, तेभ्यो वनस्पतिकायिका अनन्तगुणाः, अनन्तलोकाकाशप्रदेशराशिप्रमाणत्वात्, तेभ्यः सकायिका विशेषाधिकाः, पृथिवीकायिकादीनामपि तत्र प्रक्षेपात् । उक्तमौधिकानामल्पबहुत्वम्, इदानीमेतेषामेववापर्याप्तानां द्वितीयमल्पबहुत्वामाह
'एएसि णं भंते! सकाइयाणं' इत्यादि सुगमं ॥ सम्प्रत्येतेषामेव पर्याप्तानां तृतीयमल्पबहुत्वमाह - 'एएसि णं भंते! सकाइयाणं' इत्यादि सुगमं, सामप्रतमेतेषामेव सकायिकादीनां प्रत्येकं पर्याप्तापर्याप्तगमल्पबहुत्वमाह-- 'एएसि णं भंते ! सकाइयाणं पञ्जत्तापञ्जत्ताणं' इत्यादि सुगमम् सम्प्रत्येतेषामेव सकायिकादीनां समुदितानां पर्याप्तापर्याप्तानामल्पबहुत्वमाह
'एएसि णं भंते! सकाइयाणं' इत्यादि, सर्वस्तोकास्त्र सकायिकाः पर्याप्तकाः, तेभ्यस्त्रसकायिका एवा पर्याप्तका असङ्ख्येयगुणाः, द्वीन्द्रियादीनामपर्याप्तानां पर्याप्तद्वीन्द्रियादिभ्योऽसमयेयगुणत्वात्, ततः तेजःकायिका अपर्याप्ता असङ्घयेयगुणाः, असङ्ख्ययोलाकाशप्रदेशप्रमाणत्वात्, ततः पृथिव्यम्बुवायवोऽपर्याप्तकाः क्रमेण विशेषाधिकाः, ततः तेजः कायिकाः पर्याप्ताः सङ्घयेगुणाः, सूक्ष्मेष्वपर्याप्तभ्यः पर्याप्तानां सङ्केत्ययगुणत्वात्, ततः पृथिव्याब्वायवः पर्याप्ताः क्रमेण विशेषाधिकाः, ततो वनस्पतयोऽपर्याप्ता अनन्तगुणाः, पर्याप्ताः सङ्क्षेययगुणाः ।।
तदेवं कायद्वारे सामान्येन पञ्च सूत्राणि प्रतिपादितानि, सम्प्रत्यस्मिन्नेव द्वारे सूक्ष्मबादरादिभेदेन पञ्चदश सूत्राण्याह
यू. (२६४) एएसि णं भंते! सुहुमाणं सुहुमपुढविकाइयाणं सुहुम आउकाइ आणं सुहुमतेउकाइआणं सुहुमवाउकाइ आणं सुहुमवणस्सइकाइयाणं सुहुमनि ओयाणं कयरे कयरेहिंतो अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिआ वा ?, गोयमा ! सव्वत्थोवा सुहुमतेउकाइया सुहुमपुढविकाइआ विसेसाहिया सुहुम आउकाइआ विसेसाहिया सुहुमवाउकाइआ विसेसाहिआ सुहुमनिगोदा असंखेजगुणा सुहुमवणस्सइकाइया अनंतगुणा सुहुमा विसेसाहिया ॥
१३२
●
एएसि णं भंते! सुहुमअपजत्तगाणं सुहुमपुढविअपजत्तगाणं सुहुमआउअपजत्तयाणं सुहुमतेउ अपजत्तयाणं सुहुमवण० अपजत्तयाणं सुहमनिगोदा अपजत्ताण य कयरे कयरेहिंतो अप्पा वा ४ ?, गोयमा ! सव्वत्थोवा सुहुमतेउ अपज्जत्तया सुहुमपुढवि० अप० विसे० सुहुम आउ० अप० विसे० सुहुमवाउ० अप० विसे० सुहुमनिगोदा अप० असंखे० सुहुमवण० अपजत्तया
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International