________________
प्रतिपत्तिः - १,
पन्नत्ता ?, गोयमा ! चत्तारि सरीरगा प० - ओरालिए वेउव्विए तेयए कम्मए, सरीरोगाहणा जहन्त्रेणं अंगुलस्स असंखेज्ज० उक्कसेणं जोयणसहस्सं छव्विहसंघयणी प०
वइरोसभनारायसंघयणी उसभनारायसंघयणी नारायसंघयणी अद्धनारायसंघयणी कीलियासंघयणी सेवट्टसंघयणी, छव्विहा संठिता पन्नत्ता, तंजहा - समचउरंससंठिता नग्गोधपरिमंडल० साति० खुज्ज० वामण० हुंड०, कसाया सव्वे सण्णाओ ४ लेसाओ ६ पंच इंदिया पंच समुग्धाता आदिल्ला सण्णी नो असण्णी तिविधवेदा छप्पज्जत्तीओ छअपजत्तीओ दिट्ठी तिविधावि तिन्नि दंसणा नाणीव अन्नाणीवि जे नाणी ते अत्येगतिया दुनाणी अत्थेगतिया तिन्नाणी ।
जे दुन्नाणी ते नियमा आभिनिबोहियनाणी य सुतनाणी य, जे तिन्नाणी ते नियमा आभिनिबोहियनाणी सुतनाणि ओहिनाणी, एवं अन्नाणीवि, जोगे तिविहे उवओगे दुविधे आहारो छद्दिसिं उववातो नेरइएहिं जाव अहे सत्तमा तिरिक्खजोणिएसु सव्वेसु असंखेज्जवासाउयवज्जेसु मस्से अकम्मभूमग अंतरदीवग असंखेज्जवासाउयवज्जेसु देवेसु जाव सहस्सारो, ठिती जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं पुव्यकोडी, दुविधावि मरंति ।
अनंतरं उव्वट्टित्ता नेरइएसु जाव अहे सत्तमा तिरिक्खजोणिएसु मणुस्सेसु सव्वेषु देवेसु जाव सहस्सारो, चउगतिया चउआगतिया परित्ता असंखेज्जा पन्नत्ता, से तं जलयरा ॥
५१
वृ. 'भेदो भाणियव्वो तहेव जहा पन्नवणाए' इति भेदस्तथैव मत्स्यादीनां वक्तव्यो यथा प्रज्ञापनायां, सच प्रागेवोपदर्शितः, 'ते समासतो' इत्यादि पर्याप्तापर्याप्तसूत्रं पाठसिद्धं, शरीरादिद्वारकदम्बकसूत्रं संमूर्च्छिमजलचरवद्भावनीयं, नवरमत्र शरीरद्वारे चत्वारि शरीराणि वक्तव्यानि, गर्भव्युत्क्रान्तिकानां तेषां वैक्रियस्यापि सम्भवात्, अवगाहनाद्वारे उत्कर्षतोऽवागहना योजनसहनम् संहननचिन्तायां षडपि संहननानि, तत्स्वरूपप्रतिपादकं चेदं गाथाद्वयम्
॥ १ ॥
"वज्ररिसहनारायं पढमं बीयं च रिसहनारायं । नारायमद्धनारायकीलिया तह य छेवङ्कं ॥
रिसहो य होइ पट्टी वज्रं पुन कीलिया मुणेयव्वा । उभयो मक्कडबंधो नारायं तं वियाणाहि ॥
॥२॥
संस्थानचिन्तायां षडपि संस्थानानि, तान्यमूनि - समचतुरन न्यग्रोधपिरमण्डलं सादि वामनं कुब्जं हुण्डमिति, तत्र समाः- सामुद्रिक शास्त्रक्तप्रमाणाविसंवादिन्यश्चतस्रोऽस्रयः - चतुर्दिग्विभागोपलक्षिताः शरीरावयवा यत्र तत्समचतुरम्न, समासान्तो ऽव्प्रत्ययः, अत एवैतदन्यत्र तुल्यमिति व्यवह्रियते, तथा न्यग्रोधवत्परिमण्डलं यस्य, यथा न्यग्रोध उपरि संपूर्णप्रमाणोऽघस्तु हीनः तथा यत्संस्थानं नाभेरुपरि संपूर्णमघस्तु न तथा तन्नयग्रोधपरिमण्डलम् उपरि विस्तारबहुलमिति भावः, तथाऽऽदिरिहोत्सेधाख्यो नाभेरघस्तनो देहभागो गृह्यते ।
ततः सह आदिना - नाभेरघस्तनभावेन यथोक्तप्रमाणलक्षणेन वर्त्तत इति सादि, उत्सेधबहुलमिति भावः, इह यद्यपि सर्वं शरीरमादिना सह वर्त्तते तथाऽपि सादित्वविशेषणान्यथाऽनुपपत्या विशिष्ट एव प्रमाणलक्षणोपपन्न आदिदिह लभ्यते, तत उक्तम् - उत्सेधबहुलमिति, इदमुक्तं भवति-यत्संस्थानं नाभेरधः प्रमाणोपपन्नमुपरि च हीनं तत्सादीति, अपरे तु साचीति पठन्ति, तत्र साचीति प्रवचनवेदिनः शाल्मलीतरुमाचक्षते, ततः साचीच यत्संस्थानं, यथा शाल्मलीतरोः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org