________________
३८८
जीवाजीवाभिगमउपाङ्गसूत्रम् ३/दीव०/२९२ यावत् 'वाणमंतरा देवा देवीओ य आसयंति सयंति जाव विहरंति' नवरमत्र वाप्यादयः क्षीरोदपरिपूर्णा वक्तव्याः, पर्वताःपर्वतेष्वासनानिगृहकाणिगृहकेष्वासनानिमण्डपकामण्डपकेषु पृथिवीशिलापट्टकाःसर्वरलमया वाच्या शेवंतथैव,पुण्डरीकपुष्पदन्तौ चात्र क्षीरवरे द्वीपे यथाक्रमं पूर्वार्धापरार्धाधिपती द्वौ देवी महर्द्धिको यावत्पल्योपमस्थितिको परिवसतस्ततौ यस्मात्तत्र वाप्यादिषूदकं क्षीरतल्यं क्षीक्षीरप्रभौ च तदधिपती देवावित स द्वीपः क्षीरवरः, तथा चाह-'से एएणडेण'मित्याधुपसंहार-वाक्यं, चन्द्रादिसूत्रं प्राग्वत् । 'खीरवरण्ण मित्यादि, क्षीरवरंणमिति पूर्ववत् द्वीपं क्षीरोदो नाम समद्रो वृत्तो वलयाकारसंस्थनसंस्थितः सर्वतः समन्तात्संपरिक्षिप्य तिष्ठति, शेषा वक्तव्यता क्षीरवरद्वीपस्येव वक्तव्या यावजीवोपपातसूत्रम्।
__सम्प्रतिनामनिमित्तमभिधित्सुराह-'सेकेणतुणमित्यादि, अथकेनार्थेन भदन्त! एवमुच्यते क्षीरोदः समुद्रः क्षीरोदः समुद्रः ? इति, भगवानाह-गौतम ! क्षीरोदस्य समुद्रस्योदकं यथा राज्ञश्चक्रवर्त्तिनश्चातुरक्यं चतुःस्थानपरिणामपर्यन्तं गोक्षीरं, चतुःस्थानपरिणामपर्यन्तता च प्रागेव व्याख्याता, खण्डगुडमत्स्यण्डिकोपनीतं' खण्डगुडमत्स्यण्डिकाभिरतिशयेन प्रापितरसंप्रयलेन मन्दाग्निना कथितम्, अत्यग्रिपरिपातेवरस्यापत्तेः,अतएवाह-वर्णेनोपपेतंगन्धेनोपपेतंरसेनोपपेतं स्पर्शेनोपपेतम्, आस्वादनीयं विस्वादनीयंदीपनीयंदर्पणीयंमदनीयं बृंहणीयंसन्द्रियगात्रप्रह्लादनीयमिति पूर्ववत्, एवमुक्ते गौतम आह-'भवे एयारूवे' भवेत्क्षीरसमुद्रस्योदकमेतद्रूपम् ? भगवानाह-गौतम ! नायमर्थ समर्थ, क्षीरोदस् यस्मात्समुद्रस्योदकम् 'इतः' यथोक्तरूपाक्षीरादिष्टतरमेव यावन्मनआपतरमेवास्वादेन प्रज्ञप्त, विमलविमलप्रभौ च यथाक्रमं पूर्वार्धापराििधपती द्वौ देवी महर्द्धिको यावत्पल्योपमस्थितिको परिवसतः, ततः क्षीरमि वोदकं यस्य क्षीरवनिर्मलस्वभावयोः सुरयोः सम्बन्धिउदकंयत्रेति वाक्षीरोदः, तथाचाह-सेएएणडेण मित्यादि गतार्थम् । सम्प्रति चन्द्रादित्यसङ्ख्याप्रतिपादनार्थमाह-'खीरोएणं भंते ! 'समुद्दे' इत्यादि सुगमम्
मू. (२९३) खीरोदण्णंसमुदंघयवरेणामंदीवे वट्टेवलयागारसंठाणसंठितेजाव परिचिट्ठति समचक्कवाल० नो विसम० संखेजविक्खंभपरि० पदेसा जाव अट्ठो, गोयमा! घयवरे गं दीवे तत्य २ बहवे खुड्डाखुड्डीओ वावीओ जाव घयोदगपडिहत्थाओ उप्पायपव्वगा जाव खडहड० सव्वकंचणमया अच्छा जाव पडिरुवा, कणयकणयप्पभा एत्थ दो देवा महिडीया चंदा संखेजा।
घयवरण्णं दवंचघतोदे नाम समुद्दे वट्टे वलयागारसंठाणसंठिते जाव चिट्ठति, समचक्क० तहेव दारपदेसा जीवा य अट्ठो, गोयमा! घयोदस्स णं समुदस्स उदए से जहा० पप्फुल्लसलाइ विमुक्कलकण्णियारसरसवसुविबुद्धकोरेंटदामपिंडिततरस्स निद्धगुणतेयदीवियनिरुवहयविसिट्ठसुंदरतरस्स सुजायदहिमहियतदिवसगहियनवणीयपडुवणावियमुक्कष्टियउद्दावसजवीसंदियस्सअहियं पीवरसुरहिगंधमणहरमहुरपरिणामदरिसमिजस्स पत्थनिम्मलसुहोवभोगस्स सरयकालंमि होज गोपतवरस्स मंडए, भवे एतारुवे सिया?
नोतिणढेसमडे, गोयमा! घतोदस्सणं समुद्दस्सएतो इट्टतरजाव अस्साएणंप० कंतसुकंता एस्थ दो देवा महिड्डीया जाव परिचसंति सेसंतंचेव जाव तारागणकोडीकोडीओ।
घतोदण्णं समुदं खोदवरे नामंदीवे वट्टे वलयागारेजाव चिट्ठतितहेवजाव अट्ठो, खोतवरे गंदीवेतत्थ र देसे २ तहिं रखुडावावीओजावखोदोदगपडिहत्थाओउप्पातपवयता सच्चवेरुलि
www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only