________________
प्रतिपत्तिः - ३, दीव०
महर्द्धिकौ यावत्पल्योपमस्थितिकी परिवसतस्तेषां प्रणिधयेत्यादि पूर्ववत् ।
तथा महाहिमवद्रुक्मिवर्षधरपर्वतयोर्देवता महर्द्धिका इत्यादि तथैव । तथा हरिवर्षरम्यकवर्षयोर्मनुजाः प्रकृतिभद्रका इत्यादि सर्वं हैमवतवत्, तथा तयोः क्षेत्रयोर्यथाक्रमं गन्धापातिमाल्यवत्पर्यायी यी वृत्तवैताद्व्यपर्वती तयोर्देवी महर्द्धिकावित्यादि पूर्ववत् । तथा पूर्ववेदिहापरविदेहवर्षयोरर्हन्तश्चक्रवर्त्तिनो यावन्मनुजाः प्रकृतिभद्रका यावद् विनीतास्तेषां प्रणिधयेत्यादि पूर्ववत् । तथा देवकुरुरुत्तरकुरुषु मनुजाः प्रकृतिभद्रका यावद्विनीतास्तेषां प्रणिधयेत्वादि पूर्ववत् तथा उत्तरकुरुषु कुरुषु तदेवाद्द - लोकस्थितिरेषा - लोकानुभाव एष यल्लवणसमुद्रो जम्बूद्वीपं द्वीपं जलेन नावपीडयतीत्यादि । तृतीयप्रतिपत्तावेष मन्दरोद्देशकः समाप्तः ॥ तदेवमुक्ता लवणसमुद्रवक्तव्यता, सम्प्रति धातकीषण्डवक्तव्यतामाह
३५७
मू. (२२४) लवणसमुहं धायइसंडे नाम दीवे वट्टे वलयागारसंठाणसंठीते सव्वतो समंता संपरिक्खिवित्ताणं चिति, धायतिसंडे णं भंते! दीवे किं समचक्कवालसंठिते विसमचक्कवालसंठिते ?, गोयमा ! समचक्कवालसंठिते नो विसमचक्कवालसंठिते ।
धायइसंडे णं भंते! दीवे केवतियं चक्कवालविक्खंभेणं केवइयं परिक्खेवेणं पन्नत्ते ?, गोयमा ! चत्तारि जोयणसतसहस्साइं चक्कवालविक्खंभेणं एगयालीसं जोयणसतसहस्साई दसजोयणसहस्साइं नवएगट्टे जोयणसते किंचिविसेसुणे परिक्खेवेणं पन्नत्ते ।
सेणं एगाए पउमवरवेदियाए एगेणं वनसंडेणं सव्वतो समंता संपरिक्खित्ते दोन्हवि वण्णओ दीवसमिया परिक्खेवेणं ।
धायइडस्स णं भंते! दीवस्स कति दारा प० गो० चत्तारि दारा प०, विजए वेजयंति जयंते अपराजिए। कहिणंभंते! धायइसंडस्स दीवस्स विजएनामंदारेप० गो० धायइसंडपुरत्थिमपेरंते कालोयसमुहपुरत्थिमद्धस्स पात्थिमेणं सीयाए महानदीए उपिं एत्थ णं धायइ० विजए नामं दारे प० तं चैव पमाणं, रायहाणीओ अन्नंमि धायइसंडे दीवे, दीवस्स वत्तव्वया भा० एवं चत्तारिवि दारा भा० । धायइसंडस्स णं भंते! दीवस्स दारस्स य २ एस णं केवइयं अबाहाए अंतरे प० गो० दस जोयणसयसहस्साइं सत्तावीसं च जोयणसहस्साइं सत्तपणतीसे जोयणसए तिन्नि य कोसे दारस्स य २ अबाहाए अंतरे प० ।
धायइसंडस्स णं भंते! दीवस्स पदेसा कालोयगं समुदं पुट्ठा ?, हंता पुट्ठा ।। ते णं भंते! किं धायइसंडे दीवे कालोए समुद्दे ?, ते धायइसंडे नो खलु ते कालोयसमुद्दे । एवं कालोयस्सवि । धायइसंडद्दीवे जीवा उद्दाइत्ता २ कालोए समुद्दे पच्चायंति ?, गोयमा ! अत्येगतिया पञ्चायंति अत्थेगतिया नो पञ्चायंति। एवं कालोएवि अत्थे० प० अत्येगतिया नो पञ्चायंति ।
सेकेणणं भंते! एवं वृच्छति - धायइसंडे दीवे २ ?, गोयमा ! धायइसंडे णं दीवे तत्थ तत्य देसे तहिं २ पएसे धायइरुक्खा धायइवण्णा धायइसंडा निच्चं कुसुमिया जाव उवसोभेमाणा २ चिट्ठति, धायइमहाधायइरुक्खेसु सुदंसणपियदंसणा दुवे देवा महिड्डिया जाव पलिओवमद्वितीया परिवसंति से एएणट्टेणं०, अदुत्तरं च णं गोयमा ! जाव निच्चे ।
धायइसंडे णं भंते! दीवे कति चंदा पभासिंसु वा ३ ? कति सूरिया तविंसु वा ३ ? कइ महग्गहा चारं चरिंसु वा ३ ? कइ नक्खत्ता जोगं जोइंसु ३ ? कइ तारागणकोडाकोडीओ सोभेंसु
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org