________________
प्रतिपत्तिः-३, दीव०
३४५
सार्धानि द्वाषष्टिर्योजनान्यूद्धमुच्चैस्त्वेन एखत्रिंशतं च योजनानि क्रोशमेकं च विष्कम्भेन 'अनेगखंभसयसनिविटे' इत्यादि भवनवर्णनमुल्लोचवर्णनं भूमिभागवर्णनं च प्राग्वत् । तस्य च बहुसमरमणीयस्यभूमिभागस्यबुमध्देशभागे, अत्रमहत्येकामणिपीठिकाप्रज्ञप्ता, सायोजनमायामविष्कम्माभ्यां अर्द्धयोजनं बाहल्येन सर्वात्मना मणिमयी अच्छा यावातिरूपा। .
"तीसे ण मित्यादि, तस्या मणिपीठिकाया उपरि देवशयनयं, तस्य वर्णक उपर्यष्टाष्टमगलकादिकं च प्राग्वत् ।। नामनिमित्तं पिपृच्छिषुराह-‘से केणटेण मित्यादि, अथ 'केनार्थेन' केन कारणेन एवमुच्यते-गौतमद्वीपो नाम द्वीपः ?, भगवानाह-गौतमद्वीपस्य शाश्वतमिदं नामधेयं न कदाचिन्नासीदित्यादि प्राग्वत् । पुस्तकान्तरेषु पुनरेवं पाठः_ 'गोयमदीवेणं दीवे तत्थ तत्थ तहिं तहिं बहूइं उप्पलाइं जाव सहस्सपत्ताई गोयमप्पभाई गोयमवन्नाइंगोयमवण्णाभाई' इति, एवं प्राग्वद्भावनीयः । सुस्थितश्चात्र लवणाधिपो महर्द्धिको यावत्पल्योपमस्थितिकः परिवसति, सच तत्रचतुर्णांसामानिकसहस्राणायावत्षोडशानामात्मरक्षकदेवसहस्राणां गौतमद्वीपस्य सुस्थितायाश्च राजधान्या अन्येषां च बहूनां वानमन्तराणां देवानां देवीनांचाधित्यं यावद्विहरति, तत एवमेव शाश्वतनामत्वात्, पाठान्तरे तद्गतानि उत्पलादीनि गौतमप्रभाणीति गौतमानीतिप्रसिद्धानि ततस्तद्योगात्तथा, तदधिपतिगौतमाधिपतिरित प्रसिद्धं इति सामथदिष गौतमद्वीप इति । उपसंहारमाह-से तेणतुण मित्यादि गतार्थम् ।। सम्प्रति जम्बूद्वीपगतचन्द्रसत्कद्वीप-प्रतिपादनार्थमाह
मू. (२०९) कहि णं भंते ! जंबुद्दीवगाणं चंदाणं चंददीवा नाम दीवा पन्नता?, गोयमा! जंबूद्दीवे २ मंदरस्स पव्वयस्स पुरच्छिमेणं लवणसमुदं बारस जोयणसहस्साइंओगाहित्ता एत्यणं जंबूदीवगाणं चंदाणं चंददीवानामंदीवा पन्नत्ता, जंबुद्दीवंतेणं अद्धकोणनउइजोयणाई चत्तालीसंपंचानउतिभागेजोयणस्सऊसियाजलंतातो लवणसमुदंतेणं दोकोसे ऊसिताजलंताओ, बारस जोयणसहस्साइं आयामविक्खंभेणं।
सेसंतं चेव जहागोतमदीवस्स परिक्खेवो परमवरयेइया पत्तेयं र वनसंडपरि० दोण्हवि वण्णओ बहुससरमणिञा भूमिभागा जाव जोइसिया देवा आसयंति।
तेसि णं बहुसमरमणिजे भूमिभागे पासायवडेंसगा बावट्टि जोयणाई बहुमज्झ० मणिपेढियाओ दो जोयणाईजाव सीहासना सपरिवारा भाणियव्वा तहेव अट्ठो, गोयमा! बहुसु खुडासु खुड्डियासुबहूइंउप्पलाइंचंदवण्णाभाईचंदा एत्थ देवा महिड्डीयाजाव पलिओवमद्वितीया परिवसंति, ते णं तत्थ पत्तेयं पत्तेयं चउण्हं सामानियसाहस्सीणं जाव चंददीवाणं चंदाण य रायहाणीणं अन्नेसिं च बहूणं जोतिसियाणं देवाणं देवीण य आहेवचं जाव विहरंति, से तेणटेणं गोयमा ! चंदद्दीवा जाव निचा । कहिणं भंते ! जंबुद्दीवगाणं चंदाणं चंदाओ नामं रायहाणीओ पन्नत्ताओ?, गोयमा! चंददीवाणपुरस्थिमेणं तिरियं जावअन्नमिजंबूद्दीवे २ बारसजोयणसहस्साई ओगाहित्ता तं चेव पमाणं जाव एमहिड्डीया चंदा देवा २ ॥
कहिणं भंते ! जंबुद्दीवगाणं सूराणं सूरदीवा नामं दीवा पन्नत्ता?, गोयमा ! जंबूद्दीवे २ मंदरस्स पव्वयस्स पच्चस्थिमेणं लवणसमुदं बारस जोयणसहस्साइं ओगाहित्ता तं चैव उच्चत्तं आयामविखंभेणं परिक्खेवो वेदिया वनसंडा भूमिभागा जाव आसयंति पासायवडेंसगाणं तं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org