Agam Sutra Satik 13 Rajprashniya UpangSutra 02

SR No.: 003347
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 184
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 13, & agam_rajprashniya
File Size: 4 MB

Page 63

२४८
राजप्नश्नीयउपाङ्गसूत्रम्-२३ उपदर्यचैतामाज्ञप्तिकां क्षिप्रमेव प्रत्यर्पयत । 'तएणमित्यादि, ततस्तेबहवो देवकुमारा देवकुमारिकाश्च सूर्याभेन देवेन एवमुक्ताः सन्तो हटायावप्रतिशृष्वन्ति, अभ्युपगच्छन्तीत्यर्थः, प्रतिश्रत्य च यत्र श्रमणो भगवान्महावीरस्तत्रोपागच्छति उपागत्य च श्रमणं भगवन्तं महावीरं त्रिकृत्वआदक्षिणप्रदक्षिणीकुर्वन्ति कृत्वा च वन्दन्ते नमस्यन्ति वन्दित्वानमस्थित्वा च यस्मिन्प्रदेशे गौतमादयः श्रमणास्तत्र समकालमेव-एककालमेव समवसरन्ति, मिलन्तीत्यर्थः, समवसृत्य च समकमेव-एककालमेव अवनमन्ति-अधो नीचा भवन्ति, अवनम्य च समकमेव उन्नमन्ति, ऊर्ध्वमवतिष्ठन्ते इति भावः।
तदनन्तरं चैवं क्रमेण सहितं सङ्गतं स्तिमितं चावनमनमुन्नमंन च वाच्यम्, अमीषां च सहितादीनां भेदः सम्यक्काशलोपेतनाटयोपाध्यायादेवागन्तव्यः, ततः स्तिमितं समयमुन्नमय समकमेव प्रसरन्ति, प्रसृत्य चमसकमेव यथायोगमातोद्यविधानानि गृह्णन्ति, गृहीत्वाचसमकमेव प्रवादितवन्तः समकमेव प्रगीतवन्तः समकमेवप्रनर्तितवन्तः, किन्ते' इत्यादि किञ्चते देवकुमारा देवकुमारिकाश्च एवं प्रगीता अप्यभवन्नितियोगः, कथमित्याह-'उरेण मंद'मित, सर्वत्र सप्तम्यर्थे तृतीया, उरसि मन्दं यथा भवतिएवंप्रगीताः, 'शिरेण तारंकण्ठेन वितार मिति शिरसि कण्ठेच तारं अतशयेन यथावल्लक्षणोपेतं, किमुक्तं भवति? उरसि प्रथमतो गीतमुत्क्षिप्यते उत्क्षेपकाले च गीतं मन्दं भवति, आदिमिउमारभंता' इति वचनात्, अन्यथा गीतगुणक्षतेः, तत उक्तं 'उरसि मन्द'मिति, ततो गायतां मूर्धानमभिधन् स्वर उच्चैरतरो भवति, स्थानकं च द्वितीयं तृतीयं वा समधिरोहति।
ततः शिरसि तारमित्युक्तं, शिरसश्च प्रतिनिवृत्तः सन् स्वरः कण्ठे घुलतिघुलंश्चातिमधुरो भवति ततः कण्ठे वितारमित्युक्तं तिविहंतिसमयरेयगरइयमिति, 'गुंजावंककुहरोवगूढं' गुञ्जनं गुआ गुआप्रधानानि यानि अवक्राणि-शब्दमाग्र्गाप्रतिकूलानि कुहराणि तेषूपगूढं गुञ्जाऽवक्रकहरोपगूढं, किमुक्तं भवति?-तेषां देवकुमाराणां देवकुमारिकाणांचतसमन्प्रेक्षागृहमण्डपे गायतागीतंतेषुप्रेक्षागृहमण्डपसक्तेष्वन्येषुचकुहरेषुस्वानुरूपाणि प्रतिशब्दसहस्राण्युत्पापयद्वर्तते इति, रत्तमिति रक्तं इह यत् येगरागानुरक्तेन गीतं गीयते तत् रक्तमिति तद्विदा प्रसिद्धां, 'तिट्ठाणकरणसुध्ध'मिति त्रीणि स्थानानि-उरःप्रभृतीनि तेषु करणेन-क्रियया शुद्धं त्रिस्थानकरणशुद्धं, तद्यथा-उरःशुद्धं कण्ठशुद्धं शिरोविशुद्धंच, तत्र यदि उरसि स्वरः स्वभूमिकानुसारेण विशालोभवति तत उरोविशुद्धं स एव यदि कण्ठे वर्तितो भवति अस्फुटितश्च ततः कण्ठविशुद्धं यदि पुनः शिरः प्राप्तः सन् सानुनासिको भवति ततःशिरोविशुद्धं, यदि वायत उरःकण्ठशिरोभि श्लेष्मणा अव्याकुलितैर्विशुद्धैर्गीयते तत उरःकण्ठशिरोविशुद्धत्वात्रिस्थानकरणविशुद्धं, तथा सकुहरोगुअन्योवंशोयेचतन्त्रीतलताललयग्रहास्तेषु सुष्टु-अतिशयेन सम्प्रयुक्तंसकुहरगुञ्जद्वंशतन्त्रीतलताललयग्रहसुसम्प्रयुक्तं, किमुक्तं भवति?
सकुहरे वंशेगुअतितन्त्र्यांच वाद्यमानायांयवंशतन्त्रीस्वरेणाविरुद्धं तत्सकुहरगुलवंशतन्त्रीसुसम्प्रयुक्तं, तथा परस्परहतहस्ततलस्वरानुवरतिं यत्यत्तलसुसम्प्रयुक्तं, यत्मुरजकंशिकादीनामातोद्यानामहतानां यो ध्वनि पादोत्क्षेपो यश्च नृत्यतां नर्तिकापादोत्क्षेपस्तेन समं तत् तालसुसम्प्रयुक्तं, तथा शृङ्गमयो दारूमयोदन्मयो वा योऽङ्गुलिकोशिकस्तेनाहतायास्तन्त्रयाः