________________
१२०
औपपातिकउपाङ्गसूत्रम्-२२ आयाहिणं पयाहिणंकरेइ २ ता वंदति नमसंति वंदित्ता नमंसित्ता नचासणे णनइदूरे सुस्सूसमाणा नमंसमाणा अभिमुहा विनएणं पंजलिउडा पञ्जुवासंति ।।
पृ. 'दिव्वेणं' देवोचितेन प्रधानेनेत्यर्थ, 'संघाए(घयणे)ण'ति संहननेन वज्रऋषभनाराचेनेत्यर्थ, 'संठाणेणं'ति समचतुरस्रलक्षत्यर्थ, 'रिद्धीए'त्ति परिवारादिकया 'जुइए'त्ति युक्त्या-विवक्षितार्थयोगेन ‘पभाए तियानादिदीप्तया 'छायाए ति शोभया अच्चीए'त्ति अर्चिषा शरीरस्थरत्नादितेजोज्वालया 'तेएणं'ति तेजसा-शरीरसम्बन्धिरोचिषा प्रभावेन वा 'लेसाए'त्ति देहवर्णेन, एकार्था वा द्युत्यादयः शब्दाः प्रकाशप्रकर्षप्रतिपादनपराश्चेति न पौनरुक्त्यमिति । ___ 'उज्जोएमाण'त्ति उद्योतयन्तः प्रकाशकरणेन पभासेमाण'त्ति प्रभासयन्तः-शोभयन्तः, एकाौँ वैताविति, 'रत्त'त्ति रक्ताः-सानुरागाः 'तिक्खुत्तो'त्ति त्रिकृत्व:-त्रीन वारान आदक्षिणात्-पातिप्रदक्षिणो-दक्षिणपार्श्ववर्ती आदक्षिणप्रदक्षिणस्तं 'वंदंति'तिस्तुवन्ति 'नमसंति'त्ति नमस्यन्ति शिरोनमनेनेति । वाचनान्तरे दृश्यते-“साइं साइंति स्वकीयानि 'नामगोयाईति नामगोत्राणि-याच्छिकान्वर्धाभिधानानीति ‘साविति'त्ति श्रावयन्ति ।।
मू. (२३) तेणं कालेणंतेणंसमएणंसमणस्स भगवओमहावीरस्स बहवे असुरिंदवजिआ भवणवासी देवाअंतियं पाउब्मवित्था नागपइणो सुवण्णाविजू अग्गीआदीवा उदही दिसाकुमारा यपवणथणिआयभवणवासी नागफडागरुलवयरपुण्णकलससीहहयगयमगरमउडवद्धमाणनिजुत्तविचित्तचिंधगया सुरुवा महिड्ढिया सेसंतं चेव जाव पखुवासंति ॥
वृ. 'नागे'त्यादि व्यक्तं, नागादीनां च नागफणादीनि चिह्नानि भवन्ति, तानि क्रमेण दर्शयत्राह-'नागफडा गरुल २ वइर३ पुण्मकलस४ सीह ५ हयवर ६ गयंक७मयरंकवरमउड ८ वद्धमाण ९ निजुत्तविचित्तचिंधगया' नागफणादयो गजान्ता अङ्गाः-चिह्नानि येषां मुकुटानां तानि तथा, तानि च मकराङ्गानि च-मकरचिलानि यानि वरमुकुटानि तानि च, वर्द्धमानकं च-शरावंपुरुषारूढपुरुषरूपं वेति द्वन्द्वः।
तानिचतानि नियुक्तानि यथास्थानं नियोजितानि विचित्राणिच-विविधानि चिह्नानि च-लक्षणानि गताः-प्राप्ता येते तथा, इह सूत्रे 'पुन्नकलससंकिण्णउप्फेससीहे'त्येवं क्वचित् विशेषो दृश्यते, तत्र नागफणादिभिरङ्किता ये उप्फेसा-मुकुटास्ते तथा, शेषं तथैव ।।
मू. (२४) तेणं कालेणं तेणंसमएणं समणस्स भगवओमहावीरस्स बहवे वाणमंतरा देवा अंतिअंपाउभवित्था पिसायाभूआ यजक्ख रक्खस किंनर किंपुरिस भुअगवइणोअमहाकाया गंधव्वनिकायगणा निउणगंधवगीतरइणो अणपण्णिअ पणपण्णिअइसीवादीअ भूअवादीअ कंदिय महाकंदिआय कुहंड पयए य देवा ।
चंचलचवलचित्तकीलणदवपिआगंभीरहसिअभणिअपीघईअणचणरई वणमालामेलमउडकुंडलसच्छदविउव्विआहरणचारुविभूसणधरा सब्बोउयसुरभिकुसुमसुरइयपलंबसो भंतकंतविअसंतचित्तवणमालरइअवच्छा कामगमी कामरूवधारी नाणनविहवण्ण- रागवरवत्थचित्तचिल्लियणियंसणा विविहदेसीणेवत्थग्गहिअवेसा पमुइअकंदप्पकलहकेलि- कोलाहलप्पिआ हासबोलबहुला अनेगमणिरयणविविहणिजुत्तविचित्तचिंधगयासुरूवा महिडिआजावपञ्जुवासंति
वृ. 'भुयगवइणो'त्ति महोरगाधिपाः, किम्भूतास्ते इत्याह-'महाकाय'त्ति बृहदेहाः, इदं च विशेषणमवस्थाविशेषाश्रयम्, अन्यथा सर्व एव सप्तहस्तप्रमाणा भवन्ति, यदाह-- "भवण
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org