________________
मूलं-४४ निर्गच्छन्ति चरन्तीषु चरन्ति पिबन्तीषु पिबन्ति आयान्तीष्वायान्ति शयानासु च शेरते इति, उक्तंच॥१॥ "गावीहि समं निग्गमपवेससयणासणाइ पकरेंति।
मुंजंति जहा गावी तिरिक्खवासं विहाविंता॥" 'गृहिधर्माणो' गृहस्थधर्म एव श्रेयानित्यभिसन्धेर्देवातिथिदानादिरूपगृहस्थ धर्मानुगताः 'धर्मचिन्तका' धर्मशास्त्रपाठकाः सभासदा इत्यर्थः, 'अविरुद्धाः' वैनयिकाः उक्तंच॥१॥ “अविरुद्धो विनयकरो देवाईणं पराए भत्तीए ।
जह वेसियायणसुओ एवं अन्नेऽविनायव्वा ॥" विरुद्धा-अक्रियावादिनः केचिदात्माद्यनभ्युपगमेन बाह्यान्तरविरुद्धत्वात्, वृद्धाः-तापसा वृद्धकाल एव दीक्षाभ्युपगमात्, आदिदेवकालोत्पन्नत्वेनच सकललिङ्गिनामाद्यत्वात्, श्रावकाधर्मशास्त्रश्रवणाद् ब्राह्मणाः अथवा वृद्धश्रावका ब्राह्मणाः, एते प्रभृति-आदिर्येषां ते तथा, 'नवनीय'तिम्रक्षणं 'सप्पिति घृतं ‘फाणियंति गुडं 'नन्नत्थ एक्काए सरिसवविगईए'त्ति न इति आहारनिषेधः अन्यत्र तां वर्जयित्वेत्यर्थ, एकस्याः सर्षपविकृतेः सर्षपतैलविकृतरित्यर्थ ९ ॥
मू. (४४-वर्तते) से जे इमे गंगाकूलगावानपत्या तावसा भवंति, तंजहा-होत्तिया पोत्तिया कोत्तियाजण्णई सहई घालई हुँपउद्या दंतुक्खलिया उम्मज्जका सम्मजका निमज्जका संपक्खाला दक्खिणकूलका उत्तरकूलका संखधमका कूलधमका मिगलुद्धका हस्थितावसा उदंडका दिसापोक्खिणो वाक-वासिणो अंबुवासिणो बिलवासिणोजलवासिणो वेलवासिणो रुक्खमूलिआ अंबुभक्खिणो वाउभक्खिणो सेवालभक्खिणो -
-मूलाहारा कंदाहारा तयाहारा पत्ताहारा पुप्फाहारा बीयाहारा परिसडियकंदमूलतयपत्तपुप्फफलाहारा जलाभिसेअकढिणगायभूया आयावणाहिं पंचग्गितावेहिं इंगालसोल्लियं कंडुसोल्लियं कंठसोल्लियंपिव अप्पाणं करेमाणा -
बहूई वासाइं परियायं पाउणंति बहूई वासाइं परियायं पाउणित्ता कालमासे कालं किच्चा उक्कोसेणं जोइसिएसु देवेसु देवत्ताए उववत्तारो भवंति, पलिओवमं वाससयसहस्सममहिअं ठिई, आराहगा?, नो इणढे समढे १०।
वृ. 'गंगाकूलग'त्ति गङ्गाकूलाश्रिताः 'वानप्पत्थ'त्ति वने-अटव्यांप्रस्था-प्रस्थानंगमनमवस्थानंवा वनप्रस्था साअस्ति येषांतस्यांवाभवा वानप्रस्था:-'ब्रह्मचारीगृहस्थश्च, वानप्रस्थो यतिस्तथे' त्येवंभूततृतीयाश्रमवर्तिनः 'होत्तियत्ति अग्निहोत्रिकाः 'पोत्तियति वस्त्रधारिणः 'कोत्तिय'त्ति भूमिशायिनः “जन्नईत्तियज्ञयाजिनः ‘सङ्घइ'त्ति श्राद्धाः ‘थालइ'ति गृहीतभाण्डाः 'हुंबउठ्'त्ति कुण्डिकाश्रमणाः 'दंतुक्खलिय'त्ति फलभोजिनः 'उम्मज्जकत्ति उन्मज्जनमात्रेण ये स्नान्ति समजगति उन्मजनस्यैवासकृत्करणेन ये स्नान्ति निमज्जक'त्ति स्नानार्थं निमग्ना एव ये क्षणं तिष्ठन्ति 'संपखाल'त्ति मृत्तिकादिघर्षणपूर्वकं येऽझंक्षालयन्ति।
'दक्खिणकूलग'त्तियैर्गङ्गाया दक्षिणकूल एववस्तव्यम् ‘उत्तरकूलग'त्ति उक्तविपरीताः 'संखधमग त्ति शङ्खध्मात्वा ये जेमन्ति यधन्यः कोऽपि नागच्छतीति 'कूलधमग'त्ति ये कूले स्थित्वा शब्दं कृत्वा भुञ्जते 'मियलुद्धयत्ति प्रतीता एव, ‘हत्थितावसत्ति ये हस्तिनं मारयित्वा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org