________________
द्वारं - 9, अध्ययनं -१,
३८३
सुहुमबायरं च पजत्तमपजत्तं पत्तेयसरीरनाम साहारणं च पत्तेयसरीरजीविएसु य तत्थवि कालमसंखेज्जगं भमंति अनतकालं च अनंतएकाए फासिंदियभावसंपउत्ता दुक्खसमुदयं इमं अणिट्टं पाविति पुणो २ तहिं २ चेव परभवतरुगणगहणे कोद्दालकुलियदालणसलिलमलणखंभणरुंभणअणलाणिलविविहसत्थघट्टणपरोप्पराभिणणमारणविराहणाणि य अकामकाई परप्प ओगोदीरणाहि कपओयणेहि य पेस्सपसुनिमित्त ओसहाहारमइएहिं उक्खणणउक्कत्थणपयणकोट्टणपीस पिट्टणभजणगालणआमोडणसडणफुडणभञ्जणछेयणतच्छणवितुंवणपत झोडण अग्गिदहणाइयाति, - एवं ते भवपरंपरादुकअखसमणुबद्धा अडंति संसारबीहणकरे जीवा पाणाइवायनिरया अनंतकालं जेविय इह माणुसत्तणं गया कहिं वि नरगा उच्चट्टिया अधन्ना तेविय दीसंति पायसो विकयविगलरूवा खुजा वडभा य वामणा य बहिरा काणा कुंटा पंगुला विउला य मूका य मंमणा य अंधयगा एगचक्खू विणिहसवेल्ला वाहिरोगपीलिय अप्पाउयसत्यवज्झवाला कुलक्खणुक्किनेदेहा दुब्बलकुसंघयण कुप्पमाणकुसंठिया कुरूवा किविणा य हीणा हीणसत्ता निच्चंसोक्खपरिवज्जिया असुरदुक्खभागणरगाओ इहं सावसेसकम्मा, एवं नरगं तिरिक्खजोणिं कुमाणुसत्तं च हिंडमाणा पावंति अनंताई दुखाइं पावकारी
एसो सो पाणवहस्स फलविवागोइहलोइओ पारलोइओ अप्पसुहो बहुदुक्खो महब्भयो बहुरयप्पगाढो दारुणो कक्कसो असाओ वाससहस्सेहिं मुच्चती, नय अवेदयित्ता अस्थि हु मोक्खोत्ति एवमाहंसु, नायकुलनंदणो महया जिणो उ वीरवरनामधेज्जो कहइ सीहपाणवहणस्स फलविवागं, एसो सो पाणवहो चंडो रुद्दो खुद्दो अणारिओ निग्धिणो निसंसो महब्भओ बीहणओ तासणओ reat उव्वेयणओ य निरवयक्खो निद्धम्मो निम्पिवासी निक्कलुणो निरयवासगमणनिधणो मोहमम्भपवडओ मरणवेमणसो पढमं अहममदारं समत्तंतिबेमि ॥
वृ. तथा भ्रममशकमक्षिकादिषु चेति सप्तम्याः षष्ठ्यर्थत्वात् भमरादीनामिति व्याख्येयं, चतुरिन्द्रियाणामिति च सम्बन्धनीयं अथवा चतुरिन्द्रियाणां भ्रमरादिकेषु जातिकुलकोटीशतसहस्रेष्वेवं घटनीयमिति, जाती - चतुरिन्द्रियजाती यानि कुलकोटीशतसहस्राणि तानि तथा तेषु, तथा 'नवसु'त्ति 'तहिं २ चेव त्ति तत्रैव २ चतुरिन्द्रियजातावित्यर्थः, जननमरणान्यनुभवन्तः कालं सङ्ख्न्यातकं-सङ्ख्यातवर्षसहस्रलक्षणं भ्रमन्ति, किम्भूताः ? - नारकसमानतीव्रदुःखाः स्पर्शनरसनघ्राणचक्षुः सहिताः इन्द्रियचतुष्टयोपेता इत्यर्थ, 'तथैवे 'ति यथैव चतुरिन्द्रियेषु तथैव त्रीन्द्रियेषु जननान्यनुभवन्तो भ्रमन्तीति प्रक्रमः । एतदेव प्रपञ्चयन्नाह
कुंथुपिपीलिकाअवधिकादिकेषु च जातिकुलकोटिशतसहेष्वित्यादीन्द्रियगमान्तं चतुरिन्द्रियगमवत्रेयं, नवरं 'गंडूलय'त्ति अलसाः 'चंदणग' त्ति अक्षाः तथा 'पत्ता एगिंदियत्तगंपिय'त्ति न केवलं पञ्चेन्द्रियादित्वमेव प्राप्ताः एकेन्द्रियत्वमपि च प्राप्ता दुःखसमुदयं प्राप्नुवन्तीति योगः, किम्भूतमेकेन्द्रियत्वमित्याह - पृथ्वीजलज्वलनमारुतवनस्पतिसम्बन्धि यत् एकेन्द्रियत्वं तत्पृथ्वियाद्येवोच्यते, पुनः किम्भूतं तत् ? -
सूक्ष्मं बादरं च तत्तत्कर्मोदयसम्पाद्यं च तथा पर्याप्तमपर्याप्तं च तत्त्कर्मोत्पाद्यमेव तथा प्रत्येकशरीरनामकर्मसम्पाद्यं प्रत्येकशीररनामैवोच्यते साधारणशरीरनामकर्म्मसम्पाद्यं च साधारणं पर्याप्तादिपदानां च कर्म्मधारयः, चकारः समुच्चये, एवंविधं चैकेन्द्रियत्वं प्राप्ताः कियन्तं कालं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
1