________________
५०४
प्रश्नव्याकरणदशाङ्गसूत्रम् २/५/४४
असंयमः-असंयतत्वं,
द्वादेवच रागद्वेषौ बन्धने इति शेषः,
त्रयश्च दण्डाः-आत्मनो दण्डनात् दुष्प्रणिहितमनोवाकायलक्षणाः, गौरवाणि चगृद्धयभिमानाभ्यामात्मनः कर्मणो गौरवहेतवः ऋद्धिरससातविषयाः परिणामविशेषाः, त्रीणीति प्रकृतमेव, तथा 'गुत्तीओतिण्णि'त्ति गुप्तयोमनोवाकायलक्षणाअनवद्यप्रवीचाराप्रवीचाररुपाः, तिम्रश्च विराधनाः--ज्ञानादीनां सम्यगननुपालनाः,
चत्वारः कषायाः-क्रोधादयःध्यानानि-एकाग्रतालक्षणानिआर्तरौद्रधर्मशुक्लाभिधानानि संज्ञाः-आहारभयमैथुनपरिग्रहसंज्ञाभिधानाः विकथाः-स्त्रीभक्तदेशराजकथालक्षणाः तथा च भवन्ति चतस्रः,
पञ्च च क्रियाः--जीवव्यापारात्मिकाः कायिक्याधिकरणिकीप्राद्वेषिकीपारितापनिकीप्राणातिपातक्रियालक्षणा भवन्तीति सर्वत्र क्रिया श्या, तथा समितिइंदियमहव्वयाइय'त्ति समितीन्द्रियमहाव्रतानिपञ्चभवन्तीतिप्रकृतं, तत्र समितयः-ईर्यासमित्यादयःनिरवद्यप्रवृत्तिरूपाः इन्द्रियाणि-स्पर्शनादीनि महाव्रतानिच-प्रतीतान्येवेति,
तथा षट् जीवानिकायाः-पृथिव्यादयः षट् च लेश्याः-कृष्णनीलकापोततेजःपद्मशुक्लानामिकाः, तथा
__ 'सत्त भय'त्ति सप्त भयानि, इहलोकभयं-स्वजातीयात् मनुष्यादेर्मनुष्यादिकस्यैव भयं परलोकभयं-विजातीयात्तिर्यगादेः मनुष्यादिकस्य भयं, आदानभयं-द्रव्यमाश्रित्य भयं अकस्माप्रयं-बाह्यनिमित्तानपेक्षं आजीविकाभयं-वृत्तिभयमित्यर्थःमरणभयंअश्लोकभयमिति,
"अट्टयमय'त्ति अष्टौ च मदाः-मदस्थानानि, तद्यथा॥१॥ "जाई १ कुल २ बल ३ रूवे ४ तव ५ ईसरिए ६ सुए ७ लाभे ८।"
-नव चैव ब्रह्मचर्यगुप्तयः,“वसहि १ कह २ निसज्जिं ३ दिय ४ कुटुंतर ५ पुव्वकीलिए ६ पणीए ७।
अतिमायाहार ८ विभूसणाय ९ नव बंभगुत्तीओ॥"त्ति
एवंलक्षणा भनन्तीनि गम्यं, दशप्रकारश्च श्रमणधर्मो, यथा॥१॥ "खंती य १ मद्दव २ जव ३ मुत्ती ४ तव ५ संजमे य बोद्धब्बे ६।
सच्चं सोयं ८ अकिंचर्ण च ९ बंभंच १० जइधम्मो ।।"
-एकादश चोपासकानां श्रावकाणांप्रतिमा भवन्तिति गम्यं ॥१॥ "दंसण १ वय २ सामाइय ३ पोसह ४ पडिमा ५ अर्बभ ६ सच्चित्ते७।
आरंभ ८ पेस ९ उद्दिट्टवजए १० समणभूए य ।।" इह च गाथायं प्रतिमेति-कायोत्सर्गः अब्रह्मादिषु पञ्चसुपदेषु वर्जकशब्दो योजनीयः, तथा द्वादश च भिक्षुप्रतिमाः-साधूनामभिग्रहविशेषा;, ताश्चेमाः॥१॥ “मासाई सत्तंता ७ पढमा १ बिय २ तिय ३ सत्त राइदिणा । अहराइ ११ एगराइ १२ भिक्खुपडिमाण बारसगं ।।"त्ति,
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
