________________
३९६
भगवतीअङ्गसूत्रं (२) २५/-/४/८८८ पएसट्टयाए संखेनगुणा असंखेजपएसोगाढा पोग्गला पएसठ्ठयाएअसंखेज्जगुणा दवट्ठपएसद्वयाए सव्वत्थोवा एगपएसोगाढा पोग्गला दव्वट्ठअपदेसट्टयाए असंखेजपएसोगाढा पोग्गलादब्वट्ठयाए संखेनगुणा तेचेवपएसट्टयाएसंखेजगुणा असंखेजपएसोगाढा पोग्गला दव्वठ्ठयाए असंखेजगुणा ते चेव पएसट्टयाए असंखेज्जगुणा । एएसिणं भंते ! एगसमयद्वितीयाणं संखिञ्जसमयद्वितीणं असंखेनसमयद्वितीयाणयपोग्गलाणंजहा ओगाहणाएतहाठितीएवि भाणियव्वं अप्पाबहुगं।
एएसिणभंते! एगगुणकालगाणंसंखेनगुणकालगाणंअसंखेनगुणकालगाणंअनंतगुणकालगाणयपोग्गलाणं दवट्ठयाए पएसठ्ठयाएदब्बठ्ठपएसट्टयाएएएसिगंजहा परमाणुपोग्गलाणं अप्पाबहुगंतहा एएसिपिअप्पाबहुगं, एवं सेसाणवि वन्नगंधरसाणं । एएसिणंभंते! एगगुणकक खडाणंसंखेजगुणकक्खडाणं असंखेज० अनंतगुणकक्खडाणय पोग्गलाणंदब्वठ्ठयाए पएसट्टयाए दवट्ठपएसठ्ठया कयरे २ जाव वि०?.
गोयमा ! सव्वत्थोवा एगगुणकक्खडा पोग्गला दव्वट्ठयाए संखेजगुणकक्खडा पोग्गला दवट्टयाएसंखेनगुणा असंखेनगुणकक्खडापोग्गलादब्वट्ठयाएअसंखेनगुणाअनंतगुणकक्खडा दवट्टयाए अणतगुणा, पएसच्याएएवं चेव नरं संखेजगुणकक्खडापोग्गला पएसट्टयाए असं० सेसंतंचेव, दव्वठ्ठपएसट्टयाएसव्वत्थोवा एगगुणकक्खडापोग्गला दवट्ठपएसट्टयाएसंखेज्जगुणकक्खडा पोग्गला दव्वठ्ठयाए संखेनगु० ते चैव पएसट्टयाए संखेजगुणा असंखेज्जगुणकक्खडा दब्वट्ठयाए असंखेज्जगुणाते चेव पएसट्ठयाए असंखेजगुणा अनतगुणकक्खडा दवट्टयाए अनंतगुणा ते चैव पएसट्टयाए अनंतगुणा एवं मउयगरुयलहुयाणवि अप्पाबहुयं, सीयउसिणनिद्धलुक्खाणं जहा वनाणं तहेव।।
__ वृ. 'एएसिण मित्यादि, परमाणुपोग्गलाअपएसठ्ठयाए'त्तिइह प्रदेशार्थताऽधिकारेऽपि यदप्रदेशार्थतयेत्युक्तं तत्परमाणूनामप्रदेशत्वात्, ‘परमाणुपोग्गला दवठ्ठअपएसट्टयाए'त्तिपरमाणवो द्रव्यविवक्षायां द्रव्यरूपाः अर्था प्रदेशविवक्षायांचाविद्यमानप्रदेशार्था इतिकृत्वा द्रव्यार्थाप्रदेशार्थास्ते उच्यन्ते तद्भावस्तत्ता तया। _ 'सव्वत्थोवाएगपएसोगाढापोग्गला दव्वळ्याए'त्तिइह क्षेत्राधिकारात्क्षेत्रस्यैवप्राधान्यात्परमाणुद्वयणुकाद्यनन्ताणुकस्कन्धा अपि विशिष्टैकक्षेत्रप्रदेशावगाढा आधारधेययोरभेदोपचारादेकत्वेनव्यपदिश्यन्तेततश्च सव्वत्योवाएगपएसोगाढापोग्गला दव्वट्ठयाए त्ति,लोकाकाशप्रदेशपरिमाणाएवेत्यर्थः, तथाहि-नस कश्चिदेवंभूत आकाशप्रदेशोऽस्तिय एकप्रदेशावगाहपरिणामपरिणतानां परमाण्वादीनामवकाशदानपरिणामेन न परिणत इति ।
तथा 'संखेजपएसोगाढा पोग्गला दव्वठ्ठयाए संखेनगुण'त्ति अत्रापि क्षेत्रस्यैव प्राधान्यात्तथाविधस्कन्धाधारक्षेत्रप्रदेशापेक्षयैवभावनाकार्या, नवरमसंमोहेनसुखप्रतिपत्यर्थमुदाहरणं दयते- 'जहा किल पंच ते सव्वलोगपएसा, एते य पत्तेयचिंताएपंचेव, संजोगओ पुण एतेसुचेव अनेगे संजोगा लब्भंति' इमा एतेषा च सम्पूर्णासम्पूर्णान्यग्रहणान्यमोक्षणद्वारेणाऽऽऽधेयवशादनेके संयोगभेदा भावनीयाः, तथा असंखेजपए सोगाढा पोग्गलादवट्ठयाए असंखेज्जगुणति भावनैवमेव असङ्खयेयप्रदेशात्म-कत्वादवगाहक्षेत्रस्यासङ्ख्येयगुणा इत्ययमस्य भावार्थ इति । पुद्गलानेव कृतयुग्मादिभिर्निरूपयन्नाह
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org