________________
शतकं-१, वर्ग:-, उद्देशकः-६
समभरधडताएचिट्टइ, अहे णं केइ पुरिसे तंसि हरदेसिएगंमहं नावं सयासवंसयछिडुंओगाहेजा
से नूणं गोयमा! साणावा तेहिं आसवदारेहिं आपूस्माणी २ पुण्णा पुण्णप्पमाणा बोलट्टमाणा वोसट्टमाणा समभरधडत्ताए चिट्ठइ?, हंता चिट्टइ, से तेणद्वेणं गोयमा! अस्थि णं जीवा य जाव चिट्ठति।
ख. 'पोग्गले तिकर्मशरीरादिपुद्गलाः 'अन्नमन्नबद्धत्ति अन्योऽन्यपुद्गलानांपुद्गलाश्च जीवाश्च जीवानां संबद्धा इत्यर्थः, कथं बद्धाः इत्याह- अन्नमन्नपुट्ठा' पूर्वं स्पर्शनामात्रेणान्योऽन्यं स्पृष्टास्ततोऽन्योऽन्यंबद्धाः, गाढतरं संबद्धा इत्यर्थः, 'अन्नमन्नमोगाढ'त्तिपरस्परेण लोलीभावं गताः, अन्योऽन्यं स्नेहप्रतिबद्धा इति, अत्र रागादिरूपः स्नेहः, यदाह॥१॥ "स्नेहा भ्यक्तशरीरस्य रेणुना श्लिष्यते यथा गात्रम्।
रागद्वेषक्लिन्नस्य कर्मबन्धो भवत्येवम् ।। इति, अत एव 'अन्नमन्नधडत्ताए'त्ति अन्योऽन्यं घटा-समुदायो येषां तेऽन्योऽन्यघटास्तभावस्तत्ता तयाऽन्योऽन्यघटतया । 'हरए सिय'त्ति ‘हदो' नदः स्यात् भवेत् 'पुण्णे'त्ति भृतो जलस्य, सच किञ्चिन्यूनोऽपि व्यवहारत् स्यादत् आह-'पुण्णप्पमाणे'त्ति पूर्णप्रमाणः पूर्ण वाजलेनात्मनोमानंयस्य स पूर्णाममानः 'वोलमट्टमाणे तिव्यपलोऽयन् अतिजलमरणाच्छद्यमानजल इत्यर्थः 'वोसट्टमाणे त्ति जलप्राचुर्यादेव विकशन्-स्फारीभवन् वर्द्धमान इत्यर्थः 'समभरघडताए'त्तिसमोन विषयमो घटैकदेशमनाश्रितत्वेन भरो-जलसमुदायो यत्रससमभरः सर्वथा भृतो वा समभरः, समशब्दस्य सर्वशब्दार्थत्वात्, समभरश्चासौघटश्चेति समासः, समभरघट इव समभरघटस्तभावस्तत्ता तया समभरघटतया, सर्वथाभृतघटाकारतयेत्यर्थः।
..'अहे णं' ति अहेशब्दोऽथार्थ अथशब्दश्चानन्तर्यार्थः, णमिति वाक्यालङ्कारे, ‘महंति महतीं 'सयासवंति आश्रवति-ईषत्मरतिजलं यैस्ते आश्रवाः-सूक्ष्मरन्ध्राणि सन्तो-विद्यमानाः सदावा-सर्वदाशतसङ्ख्या वाऽऽश्रवा यस्यांसा सदाश्रवाः शताश्रवावाऽतस्ताम्, एवं सयछिडु' नवरंछिद्रं-महत्तरंरन्ध्रम्, ओगाहेजत्ति अवगाहयेत्' प्रवेशयेद् ‘आसवदारेहितिआश्रवच्छिद्रैः 'आपूरमाणी'त्ति आपूर्यमाणा जलेनेति शेषः।
___ इह द्विवचनमाभीक्ष्णये, 'पुण्णे' त्यादि प्राग्वन्नवरं 'वोसट्टमाणा' इत्यादी वृद्धैरयं विशेष उक्तः-'वोसट्टमाणा' भृता सतीय या तत्रैवनिमज्जति सोच्यते समभरघडत्ताए'त्ति हदक्षिप्तसमभरघटवद् हृदस्याधस्त्योदकेन सह तिष्ठतीत्यर्थः, यथा नौश्च ह्रदोदकंचान्योऽन्यावगाहेन वर्तते एवं जीवाश्च पुद्गलाश्चेति भावना।
लोकस्थितावेवेदमाह
मू. (७८) अस्थि णं भंते ! सया समियं सुहमे सिणेहकाये पवडइ ?, हंता अत्थिा से भंते किं उड्ढे पवडइ अहे पवडइ तिरिए पवडइ ?, गोयमा ! उड्डेवि पवडइ अहे पवडइ तिरिएवि पवडइ, जहा से बदरे आउयाए अन्नमन्नसमाउत्ते चिरंपि दीहकालं चिइतहा णं सेवि?, नो इणढे समढे, से णं खिप्पामेव विद्धंसमागच्छइ । सेवं भंते ! सेवं भंतेत्ति।
वृ. 'सदा सर्वदा ‘समियंति सपरिमाणं न बादराप्कायवदपरिमितमपि, अथवा 'सदा' .. इति सर्व षु समित'मिति रात्रौ दिवसस्य चपूर्वापरयोः प्रहरयोः, तत्रापिकालस्यस्निग्धेतरभाव
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org