________________
शतकं-१६, वर्ग:-, उद्देशकः-६
२१३ स्वप्नाधिकारादेवेदमभिधातुमाह-'सुत्तेण'मित्यादि, ‘सुत्तजागरे'त्ति नातिसुप्तोनातिजाग्रदित्यर्थः, इह सुप्तो जागरश्च द्रव्यभावाभ्यां स्यात्तत्र द्रव्यतो निद्रापेक्षया भावतश्च विरत्यपेक्षया, तत्र च स्वप्नव्यतिकरो निद्रापेक्षउक्तः,अथ विरत्यपेक्षयाजीवादीनांपञ्चविंशतः पदानां सुप्तत्वजागरत्वे प्ररूपयन्नाह।
__ 'जीवा ण मित्यादि, तत्र 'सुत्त'त्ति सर्वविरतिरूपनैश्चयिकप्रबोधभावात् 'जागर'त्ति सर्वविरतिरूपप्रवरजागरसभावात् ‘सुत्तजागर'त्ति अविरतिरूपसुप्तप्रबुद्धतासद्भावादिति ।। पूर्वं स्वप्नद्रष्टार उक्ताः, अथ स्वप्नस्यैव तथ्यातथ्यविभागदर्शनार्थं तानेवाह–“संवुडेण मित्यादि, 'संवृतः' निरुद्धाश्रवद्वारः सर्वविरत इत्यर्थः, अस्य च जागरस्य च शब्दकृत एव विशेषः, द्वयोरपि सर्वविरताभिधायकत्वात् किन्तु जागरः सर्वविरतियुक्तो बोधापेक्षयोच्यते संवृतस्तु तथाविधबोधोपेतसर्वविरत्यपेक्षयेति।
मू. (६७८) संवुडे णं. भंते ! सुविणं पासइ असंवुडे सुविणं पासइ संवुडासंवुडे सुविणं पासइ ?, गोयमा ! संचुडेवि सुविणं पासइ असंवुडेवि सुविणं पासइ संवुडासंबुडेवि सुविणं पासइ, संवुडे सुविणं पासति अहातचं पासति, असंवुडे सुविणं पासति तहावि तं होज्जा अत्रहा वातं होजा, संवुडासंवुडे सुदिणं पासति एवं चेव ।।
जीवाणंभंते! किं संवुडा असंवुडासंवुडासंवुडा?, गोयमा! जीवा संवुडाविअसंवुडावि संवुडासंवुडावि, एवं जहेव सुत्ताणं दंडओ तहेव भाणियब्वो।
कति णं भंते ! सुविणा पन्नत्ता?, गोयमा ! बायालीसं सुविणा पन्नत्ता, कइ णं भंते ! महासुविणा पन्नत्ता?, गोयमा! तीसं महासुविणा पन्नत्ता, कतिणं भंते ! सव्वसुविणा प०?, गोयमा ! बावत्तरि सब्वसुविणा पन्नत्ता।
तित्थयरमायरो णं भंते ! तित्थगरंसि गन्भंव कममाणसि कति महासुविणे पासित्ताणं पडिबुझंति ?, गोयमा! तित्थयरमायरो णं तित्थयांसि गब्भ वक्कममाणसि एएसिं तीसाए महासुविणाणं इमे चोद्दस महासुविणे पासित्ताणं पडिबुज्झंति, तं०-गयउसभसीहअभिसेयजाव सिहिं च । चक्कवट्टिमायरोणंभंते! चककवट्टिमायरो चक्कवटिसि गब्भंवक्कममाणसिकतिमहासुमिणे पासित्ता णं पडिवुझंति ?, गोयमा ! चकचट्टिमायरो चक्कवहिंसि जाव वक्कममाणंसि एएसिं तीसाए महासु० एवं जहा तित्थगरमायोर जाव सिहिं च।
वासुदेवमायरो णं पुच्छा, गोयमा ! वासुदेवमायरो जाव वक्कममाणंसि एएसिं चोद्दसण्हं महासुविणाणं अन्नयो सत्त महासुविणे पासित्ताणं पडि० । बलदेवमायरो णं पुच्छा, गोयमा ! बलदेवमायरो जाव एएसिं चोद्दसण्हं महासुंअन्नयरे चत्तारि महासुविणे पासित्ता णं पडि०॥ ___मंडलियमायरोणं भंते! पुच्छा०, गोयमा! मंडलियमायरोजाव एएसिंचोद्दसण्हं महासु० अन्नयरं एगं महं सुविणं जाव पडिबु०।
वृ. 'संवुडे णं सुविणं पासइ अहातच्चं पासइत्ति सत्यमित्यर्थः, संवृतश्चेह विशिष्टतरसंवृतत्वयुक्तो ग्राह्यः स च प्रायः क्षीणमलत्वात् देवताऽनग्रहयुक्तत्वाच्च सत्यं स्वप्नं पश्यतीति ।
___ अनन्तरं संवृतादिः स्वप्नं पश्यतीत्युक्तमथ संवृतत्वाद्येव जीवादिषु दर्शयन्नाह--'जीवा णमित्यादि । स्वप्नाधिकारादेवेदमाह-'कइणमित्यादि, 'वायालीसं सुविण'तिविशिष्टफलसूच
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org