________________
भगवती अङ्गसूत्रं (२) १३/-/६/५८६
पणतीसं च सयसहस्साइं पन्नासं च सहस्साइं अरुणोदगसमुदं तिरियं वीइवइत्ता एत्य णं चमरस्स असुरिंदरस असुरकुमाररन्नो चमरचंचे नामं आवासे पन्नत्ते, चउरासीइं जोयणसहस्साई आयामविक्खंभेणं दो जोयणसयसहस्सा पत्रद्धिं च सहस्साइं छच्चबत्तीसे जोयणसए किंचिविसेसाहिए परिक्खेवेणं
११८
सेणंएगेणं पागारेणं सव्वओ संमता संपरिक्खित्ते, से णं पागारे दिवङ्कं जोयणसयं उडुं उच्चत्तेणं एवं चमरचंचाए रायहाणीए वत्तव्वया भाणियव्वा सभाविहूणा जाव चत्तारि पासायपंतीओ चमरे णं भंते! असुरिंदे असुरकुमारराया चमरचंचे आवासे वसहिं उवेति ?, नो तिणट्टे सम, सेकेणं खाइ अद्वेगं भंते! एवं बुच्चइ चमरचंचे आवासेच० २१, गोयमा! से जहानामए-इहं मस्सलोगंसि उवगारियलेणाइ वा उज्जाणियलेणाइ वा निज्जाणियलेणाइ वा धारिवारियलेणाइ वा तत्थ णं बहवे मणुस्साय मणुस्साओ य आसयंति सयंति जहा रायप्पसेणइज्जे जाव कल्लाणफलवित्तिविसेसं पच्चणुब्भवमाणा विहरंति अन्नत्थ पुण वसहिं उवेंति । एवामेव गोयमा ! चमरस्स असुरिंदरस असुरकुमाररत्रो चमरचंचे आवासे केवलं किड्डारतिपत्तियं अन्नत्थ पुण बसहिंउवेंति से तेण० जाव आवासे, सेवं भंते! सेवं भेतेत्ति जाव विहरइ ॥
वृ. ‘कहिन्नं भंते!' इत्यादि, 'सभाविहूणं' ति सुधर्माद्याः पञ्चेह सभा न वाच्याः कियद्दूरं यावदियमिह चमरचंचाराजधानीवक्तव्यता भणितव्या ? इत्याह- 'जाव चत्तारि पासायपंतीओ'त्ति ताश्च प्राक् प्रदर्शिता एवेति । 'उवगारियलेणाइव' त्ति 'औपकारिकलयनानि' प्रासादादिपीठकल्नि 'उज्जाणियलेणाइव' त्ति उद्यानगतजनानामुपकारिकगृहाणि नगरप्रदेशगृहाणि वा 'निज्जाणियलेणाइ व'त्ति नगर-निर्गमगृहाणि 'धारिवारियलेणाइ व 'त्ति धाराप्रधानं वारिजलं येषु तानि धारावारिकाणि तानि च तानि लयनानि चेति वाक्यम् 'आसयंति' त्ति 'आश्रयन्ते' ईषद्भजन्ते 'सयंति 'त्ति 'श्रयन्ते' अनीषन्ते ।
- अथवा 'आसयंति' ईषत्स्वपन्ति 'सयंति' अनीषत्स्वपन्ति 'जहा रायप्पसेणइजे' ति अनेन यत्सूचितं तदिदं चिड़ंति' ऊर्ध्वस्थानेन तेषु तिष्ठन्ति 'निसीयंति' उपविशन्ति 'तुयट्टंति' निषण्णा आसते 'हसंति' परिहासं कुर्वन्ति 'रमन्ते' अक्षादिना रतिं कुर्वन्ति 'ललन्ति' ईप्सितक्रयाविशेषान् कुर्वन्ति 'कीलंति' कामक्रिडां कुर्वन्ति 'किड्डति' अन्तर्भूतकारितार्थः त्वादन्यान् क्रिडयन्ति 'मोहयन्ति' मोहनं निधुवनं विदधति ।
'पुरापोराणाणं सुचित्राणं सुपरिक्कंताणं सुभाणं कडाणं कम्माणं' ति व्याख्या चास्य प्राग्वदिति, 'वसहिं उवेंति’त्ति वासमुपयान्ति, 'एवामेवेत्यादि, 'एवमेव ' मनुष्याणामौपकारिकादिलयनवच्चमरस्य ३ चमरचञ्च आवासो न निवासस्थानं केवलं किन्तु 'किड्डारइपत्तियं' ति क्रडायां रति-आनन्दः क्रीडारति अथवा क्रीडा च रतिश्च क्रडिझरती सा ते वा प्रत्ययोनिमिततं यत्र तत् क्रीडारतिप्रत्ययं तत्रागच्छतीति शेषः ।
अनन्तरमसुरकुमारविशेषावासवक्तव्यतोक्ता, असुरकुमारेषु च विराधितदेशसर्वसंयमा उत्पद्यन्ते ततश्च तेषु योऽत्र तीर्थे उत्पन्नस्तद्दर्शनायोपक्रमते
मू. (५८७) तए णं समणे भगवं महावीरे अन्नया कयाइ रायगिहाओ नगराओ गुणसिलाओ 'जाव विहरइ । तेणं कालेणं तेणं समएणं चंपा नामं नयरी होत्था वन्नओ पुन्नभद्दे चेइए बन्नओ, तए
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org