________________
१०६
भगवतीअगसूत्रं (२) १३/-/४/५६९ एतदेव व्यतिरेकेणोच्यते-'नो तहामहड्डिए' इत्यादि, नोशब्दः पदद्वयेऽपि सम्बन्धनीयः
मू. (५७०) रयणप्पभापुढविनेरइयाणंभंते! केरिसयं पुढविफासंपवणुभवमाणाविहरति ?, गोयमा! अनिढं जाव अमणाम एवं जाव अहेसत्तमपुढविनेरइया एवं आउफासं एवं जाव वणस्सइफासं।
वृ. स्पर्शद्वारे ‘एवं जाव वणस्सइफासंति इह यावत्करणातेजस्कायिकस्पर्शसूत्रं वायुकायिकस्पर्शसूत्रं च सूचितं, तत्र च कश्चिदाह-ननु सप्तस्वपि पृथिवीषु तेजस्कायिकवर्जपृथिवीकायिकादिस्पर्शो नारकाणांयुक्तः येषांतासुविद्यमानत्वात् बादरतेजसांतुसमयक्षेत्र एव सद्भावात् सूक्ष्मतेजसांपुनस्तत्र सद्भावेऽपि स्पर्शनेन्द्रियविषयत्वादिति ।
अत्रोच्यते, इह तेजस्कायिकस्येव परमाधार्मिकविनिर्मितज्वलनसद्दशवस्तुनः स्पर्श तेजस्कायिकस्पर्शइति व्याख्येयंन तु साक्षात्तेजस्कायिकस्यैव असंभवात्अथवाभवान्तरानुभूत-. तेजस्कयिकपर्यायपृथखिवीकायिकादिजीवस्पर्शापेक्षयेदं व्याख्येयमिति॥
मू. (५७१) इमाणं भंते ! रयणप्पभापुढवी दोच्चं सक्करप्पभंपुढविं पणिहाय सव्वमहतिया वाहल्लेणं सव्वखुडिया सव्वंतेसु एवं जहा जीवाभिगमे बितिए नेरइयउद्देसए।
वृ.प्रणिधिद्वारे पणिहाय'त्तिप्रणिधाय-प्रतीत्य 'सव्वमहंतय'त्ति, सर्वथामहती अशीतिसहनाधिकयोजनलक्षप्रमाणत्वाद्रलप्रभाबाहल्यस्य शर्क० राप्रभाबाहल्यस्य चद्वात्रिंशत्सहस्राधिकयोजनलक्षमानत्वात् “सव्वखुड्डिया सव्वंतेसुत्ति सर्वथा लध्वी 'सन्तेिषु पूर्वापरदक्षिणोत्तरविभागेषु, आयामविष्कम्भाभ्यां रज्जुप्रमाणत्वाद्रलप्रभायासततो महत्तरत्वात् शर्कराप्रभायाः, ‘एवं जहा जीवाभिगमे' इत्यादि । अनेन च यत्सूचितं तदिदं-'हंता गोयमा ! इमाणं रयणप्पभा पुढवी दोघंपुढविं पणिहायजाव सव्वखुड्डिया सव्वंतेसु । दोच्चा णं भंते! पुढवी तच्चं पुढविं पणिहाय सव्वखुड्डिया जाव सव्वंतेसु, एवं एएणं अभिलावेणं जाव छट्ठिया पुढवी अहे सत्तमं पुढर्वि पणिहाय जाव सव्वखुड्डिया सव्वंतेसु'त्ति॥
मू. (५७२) इमीसे णं भंते ! रयणप्पभाए पुढवीए निरयपरिसामंतेसु जे पुढविक्काइया एवं जहा नेरइयउद्देसए जाव अहेसत्तमाए।
वृ. निरयान्तद्वारे 'निरयपरिसामंतेसुत्ति निरयावासानां पार्श्वत इत्यर्थः 'जहा नेरइयउद्देसए'त्तिजीवा भिगमसम्बन्धिनि, तत्र चैवमिदं सूत्रम्-'आउक्काइया तेउक्काइया वाउक्काइया वणस्सइकाइया, ते णंजीवा महाकम्मतरा चेव जाव महावेयणतरा चेव?, हंता गोयमा !'
मू. (५७३) कहिणंभंते! लोगस्स आयाममझे पन्नत्ते?, गोयमा! इमीसेणं रयणप्पभाए उवासंतरस्स असंखेजतिभागं ओगाहेत्ता एत्य णं लोगस्स आयाममज्झे पन्नत्ते।।
__ कहिणंभंते! अहेलोगस्स आयाममझे पन्नते?, गोयमा! चउत्थीए पंकप्पभाए पुढवीए उवासंतरस्स सातिरेगं अद्धं ओगाहित्ता एत्य णं अहेलोगस्स आयाममझे पन्नते।
कहिणं भंते ! उड्लोगस्स आयाममज्झे पन्नते?, गोयमा ! उप्पिं सणंकुमारमाहिंदाणं कप्पाणं हेडिं बंभलोए कप्पे रिहविमाणे पत्थडे एत्थ णं उड्डलोगस्स आयाममझे पन्नते।
___ कहिन्नं भंते! तिरियलोगस्स आयाममझेपन्नत्ते?, गोयमा! जंबूद्दीवे २ मंदरस्स पव्वयस्स बहुमजदेसभाए इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए उवरिमहेडिल्लेसु खुड्डागपयरेसु एत्थ णं
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
___www.jainelibrary.org