________________
भगवती अङ्गसूत्रं ९/-/३२/४५५
संखेजा भंते! मणुस्सा पुच्छा, गंगेया! संमुच्छिममणुस्सेसु वा होज्जा गब्भवक्कंतियमणुस्सेसु चा होज्जा अहवा एगे संमुच्छिममणुस्सेसु होज्जा संखेज्जा गब्भवतिय मणुस्सेसु वा होज्जा अहवा दो संमुच्छिममणुस्सेसु होज्जा संखेज्जा गब्भवक्कंतियमणुस्सेसु होज्जा एवं एक्केक्कं उस्सारितेसु जाव अहवा संखेजा संमुच्छिममणुस्सेसु होज्जा संखेज्जा गब्भवकंतियमणुस्सेसु होज्जा ।
४८४
असंखेजा भंते! मणुस्सा पुच्छा, गंगेया ! सव्वेवि ताव संमुच्छिममणुस्सेसु होज्जा अहवा असंखेजा संमुच्छिममणुस्से एगे गब्भवक्कंतियमणुस्सेसु होज्जा अहवा असंखेजा संमुच्छिममस्से दो गव्भवतियमणुस्सेसु होज्जा एवं जाव असंखेज्जा संमुच्छिममणुस्सेसु होज्जा संखेजा गब्भवतियमणुस्से होज्जा ।।
उक्कोसा भंते! मणुस्सा पुच्छा, गंगेया ! सव्वेवि ताव संमुच्छिममणुस्सेसु होज्जा अहवा संमुच्छिममणुस्सेसु य गब्भवक्कंतियमणुस्सेसु वा होजा । एयस्स णं भंते! संमुच्छिममणुस्सपवेसणगस्स गब्भवक्कंतियमणुस्सपवेसणगस्स यकयरे २ जाव विसेसाहिया ?, गंगेया ! सव्वत्थोवा गब्भवक्कंतियमणुस्सपवेसणए संमुच्छिममणुस्सपवेसणए असंखेज्जगुणे ।
बृ.मनुष्यप्रवेशनकं देवप्रवेशनकं च सुगमं, तथाऽपि किञ्चिल्लिख्ये- मनुष्याणां स्थानकद्वये संमूर्च्छिमगर्भजलक्षणे प्रविशतीति द्वयमाश्रित्यैकादिसङ्ख्यातान्तेषु पूर्ववद्विकल्पाः कार्या, तत्र चातिदेशानामन्तिमं सङ्ख्यातपदमिति तद्विकल्पान् साक्षाद्दर्शयन्नाह
'संखेज्जे' त्यादि, इह द्विकयोगे पूर्ववदेकादश विकल्पाः, असङ्ख्यातपदे तु पूर्वं द्वादश विकल्पा उक्ता इह पुनरेकादशैव, यतो यदि संमूर्च्छिमेषु गर्भजेषु चासङ्ख्यातत्वं स्यात्तदा द्वादशोऽपि विकल्पो भवेत्, न चैवं, इह गर्भजमनुष्याणां स्वरूपतोऽप्यसङ्ख्यातानामभावेन तठप्रवेशनकेऽसङ्ख्यातासम्भवाद् ।
अतोऽसङ्ख्यातपदेऽपि विकल्पैकादशकदर्शनायाह- 'असंखेज्जा' इत्यादि ।
‘उक्कोसा भंते’इत्यादि, ‘सव्वेवि ताव संमुच्छिममणुस्सेसु होज्ज' त्ति संमूर्च्छिमानामसङ्ख्यातानां भावेन प्रविशतामप्यसङ्ख्यातानां सम्भवस्ततश्च मनुष्यप्रवेशनकं प्रत्युत्कृष्टपदिनस्तेषु सर्वेऽपि भवन्तीति, अत एव संमूर्च्छिममनुष्यप्रवेशनकमितरापेक्षयाऽसङ्ख्यातगुणमवगन्तव्यमिति ।
मू. (४५६) देवपवेसणए णं भंते ! कतिविहे पन्नत्ते ?, गंगेया ! चउब्विहे पत्रत्ते, तंजा-भवणवासिदेवपवेसणए जाव वेमाणियदेवपवेसणए ।
एगे भंते! देवपवेसणएणं पविसमाणे किं भवणवासीसु होज्जा वाणमंतरजोइसियवेमाणिएसु होज्जा ?, गंगेया ! भवणवासीसु वा होज्जा वाणमंतरजोइसियवेमाणिएसु वा होज्जा ।
दो भंते! देवा देवपवेसण पुच्छा, गंगेया! भवणवासीसु वा होज्जा वाणमंतरजोइसियवेमाणिएसु वा होजा अहवा एगे भवणवासीसु एगे वाणमंतरेसु होजा एवं जहा तिरिक्खजोणियपवेसणए तहा देवपवेसणएवि भाणियव्वे जाव असंखेज्जत्ति ।
उक्कोसा भंते! पुच्छा, गंगेया! सव्वेवि ताव जोइसिएसु होजा अहवा जोइसियभवणवासीसु य होजा अहवा जोइसियवाणमंतरेसु य होज्जा अहवा जोइसियवेमाणिएसु य होजा अहवा जोइसिएस य भवणवासीसु य वाणमंतरेसु य होज्जा अहवा जोइसिएसु य भवणवासिसु य वेमाणिएसु य
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org