________________
४००
भगवतीअङ्गसूत्रं ८/-/६/४०७
संपत्तेणवि चत्तारि आलावगा भानियव्या जहेव असंपत्तेणं।।
निग्गंधेण यबहियावियारभूमिं विहारभूमिंवा निक्खंतेणं अन्नयरे अकिञ्चट्ठाणे पडिसेविए तस्स णं एवं भवति-इहेव ताव अहं एवं एत्थवि एते चेव अट्ठ आलावगा भानियव्वा जाव नो विराहए। निग्गंधण य गामानुगामं दूइज्जमाणेणं अनयरे अकिन्चट्ठाणे पडिसेविए तस णं एवं भवति इहेव ताव अहं एत्थवि ते चैव अट्ट आलावगा भानियव्वा जाव नो विराहए।
निग्गंथीए य गाहावइकुलं पिंडवायपडियाए अनुपविठ्ठाए अन्यरे अकिञ्चट्टाणे पडिसेविए तीसे गं अंतियं आलोएस्सामि जाव पडिवजिस्सामि, साय संपट्ठिया असंपत्ता पवत्तिणीय अमुहा जहा निग्गंथस्स तिन्निगमा भनिया एवं निग्गंधीएवि तिन्नि आलावगा भानियव्वा जाव आराहिया नो विराहिया।
सेकेणडेणं भंते ! एवं वुच्चइ-आराहए नो विराहए?, गोयमा! से जहा नामए-केइ पुरिसे एगं महं उन्नालोमं वा गयलोमं वा सणलोमं वा कप्पासलोमं वा तणसूयं वा दुहा वा तिहा वा संखेजहा वा छिदित्ताअगनिकायंसि पक्खिवेज्जा से नूनं गोयमा! छिज्जमाणे छिन्ने पक्खिप्पमाणे पक्खित्ते दज्झमाणे दड्वेत्ति वत्तव्वं सिया?, हंता भगवं! छिज्जमाणे छिन्ने जाव दड्डेत्ति वत्तव्यं सिया, से जहा बा केइ पुरिसे वत्थं अहतं वा घोतं वा तंतुग्गयं वा मंजिट्ठादोणीए पक्खिवेज्ञा से नूनं गोयमा! उक्खिप्पमाणे उक्खित्ते पक्खिप्पमाणे पक्खित्ते रजमाणे रत्तेत्ति वत्तव्यं सिया?|
हंता भगवं! उक्खिप्पमाणे उक्खित्ते जाव रत्तेत्ति वत्तव्वं सिया, से तेणटेणं गोयमा! एवं वुच्चइ-आराहए नो विराहए।
वृ. 'निग्गंथेण येत्यादि, इह चशब्दः पुनरर्थःस्तस्य घटना चैवं-निर्ग्रन्थं कश्चित् पिण्डपातप्रतिज्ञया प्रविष्टं पिण्डादिनोपनिमन्त्रयेत्तेन च निर्ग्रन्थेनपुनः अकिच्चट्ठाणे'त्तिकृत्यस्यकरणस्य स्थानं-आयः कृत्वस्थानं तनिषेधः अकृत्यस्थानं-मूलगुणादिप्रतिसेवारूपोऽ-कार्यविशेषः 'तस्सणं तितस्यनिर्ग्रन्थस्य सजातानुतापस्य एवं भवति एवंप्रकारंमनोभवति एयस्स ठाणस्स'त्ति विभक्तिपरिणामाद् ‘एतत्स्थानम्' अनन्तरासेवितम् 'आलोचयामि' स्थापना-चार्यनिवेदनेन 'प्रतिक्रमामि मिथ्यादुष्कृतदानेन 'निन्दामि' स्वसमक्षं स्वस्याकृत्यस्थानस्य वा कुत्सनेन 'गहे' गुरुसमक्षं कुत्सनेन विउमित्ति वित्रोटयामि-तदनुबन्धं छिनद्मि 'विशोधयामि' प्रायश्चित्तपङ्गं प्रायश्चित्ताभ्युपगमेन ‘अकरणतया' अकरणेन अभ्युत्तिष्ठामि अभ्युस्थितोभवामीति अहारिहंति 'यथार्ह' यथोचितम्, एतच्च गीतार्थःतायामेव भवति नान्यथा, 'अंतियंति समीपं गत इति शेषः 'थेरा अमुहा सिय'त्तिस्थविराः पुनः 'अमुखाः निर्वाचः स्युर्वातादिदोषात्, ततश्चतस्यालोचनादिपरिणामे सत्यपि नालोचनादि संपद्यत इत्यतःप्रश्नयति
'से णमित्यादि, 'आराहए'त्ति मोक्षमार्गस्याराधकः शुद्ध इत्यर्थः भावस्य शुद्धत्वात्, संभवति चालोचनापरिणतौ सत्यां कथञ्चित्तदप्राप्ताव्याराधकत्वं, यत उक्तं मरममाश्रित्य॥१॥ “आलोयणापरिणओ सम्मं संपडिओ गुरुसगासे।
जइ मरइ अंतरेच्चिय तहावि सुद्धोत्ति भावाओ॥" _स्थविरात्मभेदेन चेह द्वे अमुखसूत्रे, द्वे कालगतसूत्रे, इत्येवं चत्वारि असंप्राप्तसूत्रानि ४, संप्राप्तसूत्राण्यप्येवं चत्वार्येव ४, एवमेतान्यष्टौ पिण्डपातार्थंगृहपतिकुलेप्रविष्टस्य, एवं विचारभूम्या
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org