________________
३२
भगवती अङ्गसूत्रं १/-/१/१८
च तयोर्विनष्टानुत्पन्नत्वेनासत्त्वादिति, प्रत्युत्पन्न - त्वेऽप्यभिमुखान् गृह्याति नान्यान् । 'गहणसमयपुरक्खडे 'त्ति ग्रहणसमयः पुरस्कृतो - वर्त्तमानसमयस्य पुरोवर्त्तीि येषां ते ग्रहणसमयपुरस्कृताः, प्राकृतत्वादेवं निर्देशः, अन्यथा पुरस्कृतग्रहणसमया इति स्याद्, ग्रहीष्यमाणा इत्यर्थः १, उदीरणा च पूर्वकालगृहीतानामेव भवति, ग्रहणपूर्वकत्वादुदीरणायाः ।
अत उक्तम् अतीतकालसमयगृहीतानुदीरयन्तीति, गृह्यमाणानां ग्रहीष्यमाणानां चागृहीतत्वादुदीरणाऽभावस्तत उक्तं- 'नो पडुप्पन्ने' त्यादि २ | वेदनानिर्जरासूत्रयोरप्येषैवोपपत्तिरिति ३-४ ॥ अथ कर्माधिकारादेवयमष्टसूत्री
मू. (१९) नेरइयाणं भंते! जीवाओं किं चलियं कम्मं बंधति अचलियं कम्मं बंधंति ?, गोयमा ! नो चलिये कम्मं बंधंति अचलियं कम्पं बंधति १ ।
नेरइयाणं भंते! जीवाओ किं चलिये कम्पं उदीरेति अचलियं कम्पं उदीरेति । गोयमा ! नो चलिये कम्मं उदीरेति अचलिये कम्मं उदीरेति २ । एवं वेदेति ३ उपट्टेति ४ संकामेति ५ निहत्तेंति ६ निकायेति ७, सव्वेसु अचलियं नो चलियं ।
नेरइयाणं भंते! जीवाओं किं चलिये कम्मं निजरेत अचलियं कम्मं निजरेति ?, गोयमा चलियं कम्मं निजरेत नो अचलियं कम्मं निज्जरेति ८, गाहा
वृ. 'नेरइयाण' मित्यादिर्व्यक्ता च नवरं 'जीवाओं किं चलियं' ति जीवप्रदेशेभ्यश्चलितंतेष्वनवस्थानशीलं तदितरत्त्वचलितं तदेव बघ्नाति, यदाह
॥ १ ॥
"कृत्स्नैर्देशैः स्वकदेशस्थं रागादिपरिणतो योग्यम् । बघ्नाति योगहेतोः कर्म स्नेहाक्त इव च मलम् ॥ इति
एवमुदीरणावेदनाऽपवर्त्तनासंक्रमणनिधत्तनिकाचनानि भाव्यानि, निर्जरा तु पुद्गलानां निरनुभावीकृतानामात्मप्रदेशेभ्यः सातनं, साच नियमाञ्चलितस्य कर्म्मणो नाचलितस्येति, इह सङग्रहणीगाथा । पू. (२०)
बंधोदय वेदोयट्टसंकमे तह निहत्तणनिकाये । अचलिये कम्मं तु भवे चलियं जीवाउ निज्जरए ।
वृ. 'बंधोदये' त्यादिर्भावितार्था, केवलमुदयशब्देनोदीरणा गृहीतेति । उक्ता नारकवक्तव्यता, अथ चतुर्विशतिदण्डकक्रमागतामसुरकुमारवक्तव्यतामाह
मू. (२१) ठिई आहारो य भाणियव्वो, ठिती- जहा ठितिपदे तहा भाणियव्वा, सव्वजीवाणं आहारोऽवि जहा पत्रवणाए पढमे आहारुद्देसए तहा भाणियव्वो, एत्तो आढत्तो-नेरइयाणं भंते आहारट्ठी ? जाव दुक्खत्ताए भुज्जो भुज्जो परिणमंति, गोयमा !
अमुरकुमाराणं भंते! केवइयं कालं ठिई पन्नत्ता ?, जहन्त्रेणं दस वाससहस्साइं उक्कोसेणं खातिरेगं सागरोवमं, असुरकुमाराणं भंते! केवइयं कालस्स आणमंति वा पाणमंति वा ?, गोयमा ! जहन्त्रेणं सत्तण्हं थोवाणं उक्कोसेणं साइरेगस्स पक्खस्स आणमंति वा पाणमंति वा, असुरकुमाराणं भंते! आहारट्ठी ?, हंता आहारट्ठी, असुरकुमाराणं भंते! केवइकालरस आहारट्टे समुप्पज्जइ ?, गोयमा ! असुरकुमाराणं दुविहे आहारे पत्ते, तंजहा - आभोगनिव्वत्तिए य अनाभोगनिव्वत्तिए य, तत्थ णं जे से अनाभोगनिव्वत्तिए से अणुसमयं अविरहिए आहारट्ठे
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International