________________
शतकं-७, वर्गः:, उद्देशकः-१
३०९
अस्थाहमतारमपोरसियंसि उदगंसि पखिवेजा।
सेनूनं गोयमा! सेतुंवे तेसिंअट्ठण्हंमट्टियालेवाणं गुरुयत्ताएभारियत्ताए गुरुसंभारियताए सलिलतलमतिवइत्ता अहे धरनितलपइटाणेभवइ?, हंता भवइ, अहेणं सेतुंबेअट्टण्हं मट्टियालेवाणं परिक्खएणं धरनितलमतिवइत्ता उपिं सलिलतलपइट्ठाणे भवइ ?, हंता भवइ
एवं खलु गोयमा ! निस्संगयाए निरंगणयाए गइपरिणामेणं अकम्मस्स गई पन्चायति । कहन्नं भंते! बंधणछेदणयाए अकम्मस्स गई पन्नता?, गोयमा! से जहानामए-कलसिंबलियाइ वा मुग्गसिंबलियाइ वा माससिंबलियाइ वा सिंबलिसिंबलियाइ वा एरंडमिंजियाइवाउण्हे दिन्ना सुक्का समाणी फुडित्ता णं एगंतमंतं गच्छइ, एवं खलु गोयमा !।
कहनं भंते! निरंधणयाएअकम्मस्स गती?, गोयमा! से जहानामए-धूमस्सइंधणविप्पमुक्कस्स उर्ल्ड वीससाए निव्वाघाएणं, गती पवत्तति, एवं खलु गोयमा!०
कहनं भंते ! पुव्वप्पओगेणं अकम्मस्स गती पन्नत्ता?, गोयमा ! से जहानामए-कडस्स कोदंडविप्पमुक्कस्स लक्खाभिमुही निव्वाघाएणं गती पवत्तइ, एवं खलु गोयमा ! नीसंगयाए निरंगणयाए जाव पुव्बप्पओगेणं अकम्मस्स गती पन्नत्ता॥
वृ. 'गई पन्नायइत्तिगतिप्रज्ञायतेअभुयएगम्यते इतियावत् ‘निस्संगयाए'त्ति निसङ्गतया' कर्मलापगमेन 'निरंगणयाए'त्ति नीरागतयामोहापगमेन गतिपरिणामेणं ति गतिस्वभावतयाऽलाबुद्रव्यस्येव 'बंधणच्छेयणयाए'त्ति कर्मबन्धनछेदनेन एरण्डफलस्येव 'निरन्धणताए'त्ति कर्मेन्धनविमोचनेन घूमस्येव 'पुव्वपओगेणं ति सकर्मातायां गतिपरिणामवत्त्वेन बाणस्येवेति ।
एतदेव विवृण्वन्नाह- 'कहन्न' मित्यादि, 'निरुवहयंति वाताद्यनुपहतं 'दब्भेहि यत्ति दर्भः समूलैः 'कुसेहिय'त्ति कुशैः-दभैरेव छिन्नमूलैः 'भूई भूइ'न्ति भूयो भूयः ‘अत्थाहे'त्यादि, इह मकारौप्राकृतप्रभवावतः अस्ताघेऽत एवातारेऽतएव 'अपौरुषेये' अपुरुषप्रमाणे 'कलसिंबलियाइ वा' कलायाभिधानधान्यफलिका सिंबलि त्ति वृक्षविशेषः ‘एरंडमिंजिया' एरण्डफलम् ‘एगंतमंत गच्छइत्ति एक इत्येवमन्तो-निश्चयो यत्रासावेकान्त एक इत्यर्थः अतस्तमनतं भूभागं गच्छति । इह च वीजस्य गमनेऽपिकलायसिंबलिकादेस्तदुक्तं तत्तयोरभेदोपचारादिति, ‘उर्ल्डवीससाए'त्ति ऊर्ध्वं विसया' स्वभावेन निव्वाधाएणं'ति कटाद्याच्छादनाभावात् ।
अकम्मर्णो वक्तव्यतोक्ता, अधाकर्मविपर्ययभूतस्य स कर्मणो वक्तव्यतामाह
मू. (३३४) दुक्खी भंते ! दुक्खेणं फुडे अदुक्खी दुखेणं फुडे ?, गोयमा ! दुक्खी दुक्खेणं फुडे नो अदुक्खी दुक्खेणं फुडे ।
दुक्खीणं भंते ! नेरतिए दुक्खेण फुडे अदुक्खी नेरतिए दुक्खेणं फुडे ?, गोयमा! दुक्खी नैरइए दुक्खेणं फुडे नो अदुक्खी नेरतिए दुक्खेणं फुडे, एवं दंडओ जाव वेमानियाणं ।
___ एवं पंच दंडगा नेयव्या-दुस्खी दुक्खेणं फुडे १ दुक्खी दुक्खं परियायइ २ दुक्खी दुक्खं उदीरेइ ३ दुक्खी दुक्खं वेदेति ४ दुक्खी दुक्खं निञ्जरेति ५॥
वृ. 'दुक्खी भंते ! दुक्खेण फुडे'त्ति दुःखनिमित्तत्वात् दुःखं-कर्म तद्वान् जीवो दुःखो भदन्त ! दुःखेन-दुःखहेतुत्वात् कर्मणा-स्पृष्टो बद्धः ‘नो अदुक्खी'त्यादि, 'नो' नैव अदुःखीअकर्मा दुःखेन स्पृष्टः सिद्धस्यापि तासङ्गादिति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org