________________
१४३
शतकं-२, वर्गः-, उद्देशकः-५ अंतोमुहत्तं उक्कोसेणं बारस संवच्छराई।
वृ. 'उदगगब्भेण क्वचित् ‘दगगब्मेणं ति दृश्यते, तत्रोदकगर्भ-कालान्तरेण जलप्रवर्षणहेतुः पुद्गलपरिणामः, तस्य चावस्थानंजघन्यतः समयः, समयानन्तरमेवप्रवर्षणात्, उत्कृष्टतस्तु षण्मा-सान्, षण्णां मासानामुपरि वर्षणात्, अयं च मार्गशीर्षपौषादिषु वैशाखान्तेषु सन्ध्यारागमेघोत्पा-दादिलिङ्गो भवति, यदाह॥१॥ “पौषे समार्गशीर्षे सन्ध्यारागोऽम्बुदाः सपरिवेषाः।
नात्यर्थं मार्गशिरे शीतं पोषेऽतिहिमपातः॥” इत्यादि ।। मू. (१२५) कायभवत्थे णं भंते ! कायभवत्थेत्ति कालओ केवच्चिरं होइ ?, गोयमा! जहन्नेणं अंतोमुहत्तं उक्कोसेणं चउव्वीसं संवच्छराई।
मू. (१२६) मणुस्सपंचेंदियतिरिक्खजोणियबीए णं भंते ! जोणियब्भूए केवतियं कालं संचिट्टइ?, गोयमा ! जहन्नेणं अंतीमुहत्तं उक्कोसेणं बारस मुहुत्ता।।
वृ. 'कायभवत्थे णं भंते' इत्यादि, काये-जनन्युदरमध्यव्यवस्थितनिजदेह एव यो भवोजन्म सकायभवस्तत्र तिष्ठति यः स कायभवस्थः, सच कायभवस्थ इति, एतेन पर्यायेणेत्यर्थः, 'चउव्वीसं संवच्छराईति स्त्रीकाये द्वादश वर्षाणि स्थित्वा पुनर्मृत्वा तस्मिन्नेवात्मशरीरे उत्पद्यते द्वादशवर्षस्थितिकतया, इत्येवं चतुर्विंशतिवर्षाणि भवन्ति । केचिदाहु:-द्वादशवर्षाणि स्थित्वा पुनस्तत्रैवान्यबीजेन तच्छरीरे उत्पद्यते, द्वादशवर्षस्थितिरिति ।
मू. (१२७) एगजीवे णं भंते! जोणिए बीयब्भूए केवतियाणं पुत्तत्ताए हव्वमागच्छइ?, गोयमा ! जहन्नेणं इक्कस्स वा दोण्हं वा तिण्हं वा, उक्कोसेणं सयपुहुत्तस्स जीवाणं पुतत्ताए हव्वमागच्छति।
वृ. “एगजीवेणं भंते'इत्यादि, मनुष्याणां तिरश्चांच बीजं द्वादश मुहूर्तान् यावद्योनिभूतं भवति, ततश्चगवादीनां शतपृथक्त्वस्यापिबीजंगवादियोनिप्रविष्टं बीजमेव, तत्रच बीजसमुदाये एकोजीव उत्पद्यते, सचतेषां बीजस्वामिनां सर्वेषां पुत्रो भवतीत्यत् उक्तम्-'उक्कोसेणं सयपुहुत्तस्से'त्यादि । सयसहस्सपुहत्तंति मत्स्यादीनामेकसंयोऽपि शतसहसपृथक्त्वंगर्भे उत्पद्यतेनिष्पद्यते चेत्येकस्यैकभवग्रहणे लक्षपृथक्त्वं पुत्राणां भवतीति, मनुष्ययोनौ पुनरुत्पन्ना अपि बहवो न निष्पद्यन्त इति।
मू. (१२८) एगजीवस्सणंभंते! एगभवग्गहणेणं केवइयाजीवा पुत्तताएहव्वमागच्छंति गोयमा! जहन्नेणं इक्कोवा दो वा तिनि वा, उक्कोसेणं सयसहस्सपुहत्तंजीवाणंपुत्तत्ताए हव्वमागच्छंति, से केणढेणं भंते ! एवं बुच्चइ-जाव हव्वमागच्छइ ?, गोयमा ! इत्थीए य पुरिसस्स य कम्मकडाए जोणीए मेहुणवत्तिए नामं संजोए समुष्पज्जइ, ते दुहओ सिणेहं संचिणंति २ तत्य णं जहन्नेणं एको वा दो वा तिन्नि वा उक्कोसेणं सयसहस्सपुहत्तंजीवाणं पुत्तत्ताए हव्वमागच्छंति, से तेणटेणं जाव हव्वमागच्छइ।
वृ. 'इत्थीए पुरिसस्स य' इत्येतस्य मेहुणवत्तिएनामसंयोगेसमुप्पजति' इत्यनेन सम्बन्धः, कस्यामसौ उत्पद्यते ? इत्याह-'कम्मकडाए जोणीए'त्ति नामकर्मनिवर्तितायां योनौ, अथवा कर्म-मदनोद्दीपको व्यापारस्तत्कृतं यस्यांसा कर्मकृताऽतस्तस्यां मैथुनस्य वृत्ति-प्रवृत्तियस्मिन्नसौ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org