________________
४५०
भगवतीअगसूत्रं (२) २६/-1-1९७५
(शतकं-२६) वृ. व्याख्यातंपञ्चविंशतितमंशतम्, अथषड्विंशतितममारभ्यते,अस्यचायमभिसबन्धः-अनन्तरशते नारकादिजीवानामुत्पत्तिरिभिहिता सा च कर्मबन्धपूर्विकेतषड्विंशतितमशते मोहकर्मवन्धोऽपि विचार्यते इत्येवंसम्बन्धस्यास्यैकादशोद्देशकप्रमाणस्य प्रत्युद्देशकं द्वारनिरूणाय तावद्गातामाह-
[नमो सुयदेवयाए भगवईए। मू. (९७५)जीवा १ यलेस्स २ पक्खिय ३ दिट्ठी ४ अन्नाण ५ नाण ६ सन्त्राओ७।
वेय ८ कसाए ९ उवओग १० जोग ११ एकारवि ठाणा ।। वृ. 'जीवा य' इत्यादि, जीवा यत्ति जीवाः प्रत्युद्देशकं बन्धवक्तव्यतायाः स्थानं, ततो लेश्याः पाक्षिकाः ष्टयः अज्ञानं ज्ञानं सज्ञा वेदः कषाया योग उपयोगश्च बन्धवक्तव्यतास्थानं, तदेवमेतान्येकादशापि स्थानानीति गाथार्थः।
मू. (९७६) तेणं कालेणं तेणंसमएणं रायगिहेजाव एवं क्यासीजीवेणं भंते! पावं कम्म किंबंधी बंधइ बंधिस्सइ १ बंधी बंधइन बंधिस्सइ र बंधी न बंधइ बंधिस्सइ ३ बंधी न बंधइ न बंधिस्सइ४?, गोयमा! अत्थेगतिए बंधी बंधइबंधस्सइ १ अत्यंगतिएबंधी बंधइन बंधिस्सइ २ अत्थेगतिए बंधी ण बंधइ बंधिस्सइ ३ अत्यंगतिए बंधी न बंधइ न बंधिस्सइ४-१
सलेस्से णं भंते ! जीवे पावं कम्मं किंबंधी बंधइ बंधिस्सइ १ बंधी बंधइन बंधिस्सइ? पुच्छा, गोयमा! अत्थेगतिएबंधी बंधइ बंधिस्सइ १ अत्यंगतिए एवं चउभंगो। कण्हलेसेणं भंते जीवे पावं कम्मं किं बंधी पुच्छा, गोयमा! अत्यंगतिए बंधी बंधइ बंधिस्सइ अत्यंगतिए बंधी बंधइनबंधिस्सइ एवंजाव पम्हेलेसेसव्वत्य पढमबितिय भंगा, सुक्कलेस्सेजहा सलेस्सेतहेव चउभंगो।
अलेस्से णं भंते ! जीवे पावं कम्मं कि बंधी पुच्छा, गोयमा! बंधी न बंधइ न बंधिस्सइ २ - कण्हपक्खिए णंभंते ! जीवे पावं कम्म पुच्छा, गोयमा! अत्यैगतिए बंधी पढमबितिया भंगा। सुकपक्खिएणं भंते ! जीवे पुच्छा, गोयमा ! चउभंगो भाणियब्वो।।
वृ.तत्रानन्तरोत्पन्नादिविशेषविरहितंजीवमाश्रित्यैकादशभिरुक्तरूपैतारैर्बन्धवक्तव्यतां प्रथमोद्देशकेऽभिधातुमाह-'तेण मित्यादि पावं कम्मतिअशुभंकर्म बंधी तिवर्तमाने बंधिस्सइति अनागते इत्येवं चत्वारो भङ्गाबद्धवानित्येतत्पदलब्धाः, 'नबंधी' त्येतत्पदलभ्यास्त्विहन भवन्ति। अतीतकालेऽबन्धकस्यजीवस्यासम्मवात, तत्रच बद्धवान् बघ्नातिभन्सयति चेत्येष प्रथमोऽभव्यमाश्रित्य, बद्धवान् बन्नातिन भन्सयतीति द्वितीयः प्राप्तव्यक्षपकत्वं भव्यविशेषमाश्रित्य, बद्धवान् न बध्नाति भन्सयतीत्येष तृतीयो मोहोपशमे वर्तमानं भव्यविशेषमाश्रित्य, ततःप्रतिपतितस्यतस्य पापकर्मणोऽवश्यंबन्धनात्, बद्धवान्न बघ्नातिन भन्सयतीति चतुर्थः क्षीणमोहमाश्रित्येति।
लेश्याद्वारे-सलेश्यजीवस्य चत्वारोऽपि स्युर्यस्छुक्ललेश्यस्य पापकर्मणो बन्धकत्वमप्यस्तीति, कृष्णलेश्यादिपञ्चकयुक्तस्य त्वाद्यमेव भङ्गकद्वयं, तस्य हि वर्तमानकालिको मोहलक्षणपापकर्मण उपशमः क्षयो वा नास्तीत्येवमन्त्यद्वयाभावः, द्वितीयवस्तु तस्य संभवति, कृष्णादिलेश्यावतः कालान्तरे क्षपकत्वप्राप्तौ न भन्सयतीत्येतस्य सम्भवादिति, अलेश्य:
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org