________________
४४६
भगवती अङ्गसूत्रं (२) २५/-/७/९६८
भवइ २ आयंकसंप - योगसंपत्ते तस्स विप्पयोगसतिसमन्नागए यावि भवइ ३ परिज्झुसियकामभोगसंपयोगसंपत्ते तस्स अविप्पयोगसतिसमन्नागए यावि भवइ४, अट्टस्स णं झाणस्स चत्तारि लक्खणा पं० तं०- कंदणया सोयणया तिप्पणया परिदेवणया १ ।
रोद्दज्झाणे चउव्विहे पं० तं० - हिंसानुबंधी मोसाणुबंधी तेयानुबंधी सारक्खणानुबंधी, रोद्दस्स णं झाणस्स चत्तारि लक्खणा पं०, तं० - ओस्सन्नदोसे बहुलदोसे अन्नाणदोसे आमरणांतदोसे २ धम्मे झाणे चउव्विहे चउप्पडोयारे पं० तं० आणाविजए अवायविजए विवेगविजए संठाणविजए, धम्मस्स णं झाणस्स चत्तारिल क्खणा पं० तं० – आणाविजए अवायविजए विवेगविजए संठाणविजए, धम्मस्स णं झाणस्स चत्तारि लक्खणा पं० तं०-आणारुयी निसग्गरुयी सुत्तरुयी ओगाठरुयी, धम्मस्स णं झाणस्स चत्तारि आलंबणा प० तं वायणा पडिपुच्छणा परियट्टणा धम्मकहा । धम्मस्सणंझाणस्स चत्तारि अनुप्पेहाओ पं० तं०- एगत्तानुप्पेहा अनिच्द्यानुप्पेहा असरणानुप्पेहा संसारानुप्पेहा ३ ।
सुक्कझाणे चउव्विहे चउप्पडोयारे पं० तं० - पुहुत्तवियक्क सवियारी १ एगंतवियक्क अवियारी २ सुहुमकिरिए अनियट्टी ३ समोच्छिन्नकिरिए अप्पडियावी ४, सुक्कस्स णं झाणस्स चत्तारी लक्खणा पं० तं० खंती मुत्ती अज्जवे मद्दवे, सुक्कस्स णंझाणस्स चत्तारि आलंबणा पं० तं०-अव्वहे. असंमोहे विवेगे विउसग्गे । सुक्कस्स णं झाणस्स चत्तारि अनुप्पेहाओ पं० तं०-अनंतवत्तियानुप्पेहा विष्परिणामानुप्पेहा असुभानुप्पेहा अवायानुप्पेहा ४, सेत्तं झाणे ।
-
वृ. ध्यानसूत्रे - 'अमणुत्रसंपओगसंपत्ते तस्स विप्पओगसइसमन्नागए यावि भवइत्ति अमनोज्ञः अनिष्टथे यः शब्दादिस्तस्य यः सम्प्रयोगो-योगस्तेन सम्प्रयुक्तो यः स तथा सच तथाविधः सन् तस्यामनोज्ञस्य शब्दादेर्विप्रयोगस्मृतिसमन्वागतश्चापि भवति - विप्रयोगचिन्तानुगतः स्यात्, धापीत्युत्तरवाक्यापेक्षया समुच्चयार्थः ।
असावार्त्तध्यानं स्यादिति शेषः, धर्म्मधर्म्मिणोरभेदादिति १ 'मणुन्नसंपओगसंपत्ते तस्स अविप्पओगसइसमन्नागए यावि भवइ' त्ति प्राग्वन्नवरं मनोज्ञं - धनादि 'तस्स' त्ति मनोज्ञस्य धनादेः २ 'आयंकसंपओ' इत्यादि, इहातङ्को- रोगः ३ 'परिझुसियकामभोगसंपओगसंपउत्ते तस्स अविष्यओगसइसमन्नागए यावि भवइ' त्ति व्यक्तं नवरं 'परिझुसिय' ति 'जुषी प्रीति सेवनयोः 'इतिवचनात् सेवितः प्रीतो वा यः कामभागः- शब्दादिभोगो मदनसेवा वा 'तस्स' त्ति तस्य कामभोगस्येति ४ 'कंदणय'त्ति महता शब्देन विरवणं 'सोयणय'त्ति दीनता 'तिप्पणय'त्ति तेपनता तिपः क्षरणार्थत्वादश्रुविमोचनं 'परिदेवणय'त्ति परिदेवनता - पुनः पुनः क्लिष्टभाषणतेति
'हिंसानुबंधि' त्ति हिंसा - सत्वानां वधबन्धबन्ध नादिभिः प्रकारैः पीडामनुबध्नातिसततप्रवृत्तां करोतीत्येवंशीलं यप्रणिधानं हिंसानुबंधो वा यत्रास्ति तद्धिंसानुबन्धि 'मोसानुबंधि'त्ति मृषा-असत्यं तदनुबध्नाति पिशुनासत्यासद्भूतादिभिर्वचनभेदैस्तन्मृषानुबन्धि 'तेयाणुबंधि' त्ति स्तेनस्यचौरस्य कर्म स्तेयं तीव्रक्रोधाद्याकुलतया तदनुबन्धवत् स्तेयानुबन्धि 'सारक्खणाणुबंधि' त्ति संरक्षणे - सर्वोपायैः परित्राणे विषयसाधनस्य धनस्यानुबन्धो यत्र तत्संरक्षणानुबन्धि ।
'ओसनदोसे' त्ति 'सन्नं' ति बाहुल्येन - अनुपरतत्वेन दोषोहिंसाऽनृतादत्तादानसंरक्षणानामन्यतम ओसन्नदोषः 'बहुदोसे' त्ति बहुष्वपि सर्वेष्वपि हिंसादिषु ४ दोषः प्रवृत्तिलक्षणो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org