________________
३५४
आचाराङ्ग सूत्रम् २/9/9/७/३७४ अपरिणयं अविद्धत्थं अफासुयं जाव नो पडिगाहिजा अह पुण एवं जाणिजाचिराधोयं अंबिलं वुकतं परिणयं विद्धत्थं फासुयं पडिगाहिञा । से भिक्खू वा से जं पुण पाणगजायं जाणिज्जा, तंजहा
तिलोदगंवा ४तुसोदगंवा ५ जवोदगंवा ६ आयामंवा ७ सोवीरं वा ८ सुद्धवियडं वा ९ अन्नयरं वा तहप्पगारंवा पाणगजायं पुवामेव आलोइजा-आउसोत्ति वा भइणित्ति वा! दाहिसि मे इत्तो अनयरं पाणगजायं?, से सेवं वयंतस्स परो वइजा-आउसंतो समणा ! तुम चेवेयं पाणगजायं पडिग्गहेण वा उस्सिंचिया णं उयत्तिया णं गिण्हाहि, तहप्पगारं पाणगजायं सयं वा गिहिजा परो वा से दिज्जा, फासुर्य लाभे संते पडिगाहिजा ।।।
वृ. स भिक्षुर्गुहपतिकुलं पानकार्थं प्रविष्टः सन् यत्पुनरेवं जानीयात् तद्यथा-'उस्सेइम' वेति पिष्टोत्स्वेदनार्थमुदकं १ 'संसेइमं वा १ भाजनलग्नबिन्दुशोषो वा २ तन्दुलपाको वा ३, आदेशसत्वयम्-उदकस्वच्छीभावः, तदेवमाधुदकम् ‘अनाम्लं स्वस्वादादचलितम् अव्युत्क्रान्तमपरिणतमविध्वस्तमप्रासुकं यावन्न प्रतिगृह्णीयादिति॥
एतद्विपरीतंतु ग्राह्यमित्याह-अहेत्यादिसुगमम् । पुनः पानकाधिकार एव विशेषार्थमाहसभिक्षुर्गृहपतिकुलप्रविष्टो यत्पुनःपानकजातमेवंजानीयात्, तद्यथा-'तिलोदकं तिलैः केनचित्प्रकारेण प्रासुकीकृतमुदकम ४, एवं तुषैर्यवैर्वा ५-६, तथा आचाम्लम्' अवश्यानं ७, सौवीरम्'
आरनालं ८ 'शुद्धविकटं' प्रासुकमुदकम् ९, अन्यद्वा तथाप्रकारं द्राक्षापानकादि 'पानकजातं' पानीयसामान्यं पूर्वमेव 'अवलोकयेत्' पश्येत्, तच्च दृष्ट्वा तं गृहस्थम् अमुक ! इति वा भगिनि ! इति वेत्यामन्त्रयैवं ब्रूयाद्-यथा दास्यसि मे किञ्चित्पानकजातं?, स परस्तं भिक्षुमेवं वदन्तमेवं ब्रूयाद्-यथा आयुष्मन्! श्रमण! त्वमेवेदं पानकजातंस्वकीयेनपतद्ग्रहेण टोप्परिकया कटाहकेन वोसिग्च्यापवृत्त्य वा पानकमाण्डकं गृहाण, स एवमभ्यनुज्ञातः स्वयं गृह्णीयात् परो वा तस्मै दद्यात्, तदेवं लाभे सति प्रतिगृह्णीयादिति ।। किञ्च
मू. (३७६) से भिक्खू वा० से जं पुण पाणगं जाणिजा-अनंतरहियाए पुढवीए जाव संताणएउटु र निक्खित्तेसिया, असंजए भिक्खुपडियाए उदउल्लेण वाससिणिद्धेण वासकसाएण वामत्तेण वासीओदगेणवासंभोइत्ताआहड्डदलइजा, तहप्पगारंपाणगजायंअसासुयंएपंखलुसामग्गिय
वृ.स भिक्षुर्यदि पुनरेवं जानीयात्तत्पानकं सचित्तेष्वव्यवहितेषुपृथिवीकायादिषु तथा मर्कटकादिसन्तानके वाऽन्यतो भाजनादुनृत्योवृत्य 'निक्षिप्त' व्यवस्थापितं स्यात्, यदिवास एव 'असंयतः' गृहस्थः 'भिक्षुप्रतिज्ञया' भिक्षुमुद्दिश्य 'उदकानेण' गलबिन्दुना 'सस्निग्धेन' गलदुदकबिन्दुना 'सकषायेण' सचित्तपृथिव्याद्यवयवगुण्ठितेन 'मात्रेण भाजनेन शीतोदकेन वा 'संभोएत्ता' मिश्रयित्वाऽऽहृत्य दद्यात्, तथाप्रकारंपानकजातमप्रासुकमनेषणीयमिति मत्वा न परिगृह्णीयात्, एतत्तस्य भिक्षोभिक्षुण्या वा सामान्य' समग्रो भिक्षुभाव इति॥
चूडा-१ अध्ययनं-१ उद्देशकः ७ समाप्तः
-चूडा-१ अध्ययन-१ उद्देशकः-८:घृ.उक्तःसप्तमोद्देशकः, साम्प्रतमष्टमःसमारभ्यते, अस्यचायमभिसम्बन्ध-इहानन्तरोद्देशके पानकविचारः कृतः, इहापि तद्गतमेव विशेषमधिकृत्याह
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org