________________
२२२
आचाराङ्गसूत्रम् १/-14/४/१६९ सदुपदेशमपालोच्य सद्धर्ममविचार्य कषायविपाककटुकतामनवधार्य परमार्थपृष्ठतः कृत्वा कुलपुत्रतां वाङ्मात्रादपि केचित्कोपनिघ्नाः सुखैषिणोऽगणितापदो गच्छानिर्गच्छन्ति, तत्र चैहिकामुष्मिकापायानवाप्नुवन्तीति, उक्तंच
“जह सायरंमि मीणा संखोहं सायरस्सअसहंता।
निति तओ सुहकामी निग्गयमित्ता विणस्संति ॥२॥ एवं गच्छसमुद्दे सारणवीईहिं चोईया संता।
नितितओ सुहकामी मीना व जहा विणस्संति ॥३॥ गच्छंमि केइ पुरिसा सउणी जह पंजरंतरनिरुद्धा ।
सारणवारणचोइय पासस्थगया परिहरंति ॥४॥ जहा दियापोयमपक्खजायं, सवासया पविउमणं मणाग।
तमचाइया तरुणमपत्तजायं, ढंकादि अव्वत्तगम हरेज्जा" एवमजातसूत्रवयःपक्षस्तीर्थिकध्वाङक्षादिभिर्विलुप्यते गच्छालयानिर्गतीवाङ्मात्रेणापि चोदितः सन् इति । एतद्दर्शयितुमाह
मू. (१७०) वयसाविएगे बुइया कुप्पंति माणवा, उन्नयमाणे यनरे महयामोहेण मुन्झइ, संबाहा बहवे मुजो २ दुरइक्वम्मा अजाणओ अपासओ, एयं ते मा होउ, एयं कुसलस्स दंसणं, तद्दिवीए तम्मुत्तीएतप्पुरकारे तस्सन्नीतनिवेसणे, जयंविहारी चित्तनिवाई पंथनिज्झाई पलिबाहिरे, पासिय पाणे गच्छिज्जा
वृ. क्वचित्तपःसंयमानुष्ठानादाववसीदन्तःप्रमादस्खलितावा गुदिनाधर्मेण वचसाऽपि “एके' अपुष्टधर्माणःअनवगतपरमार्थाः 'उक्ताः' चोदिताः कुप्यन्ति, केते?-'मानवा' मनुजाः क्रोधवशगा भवन्ति, ब्रुवते च कथमहमनेनेयतां साधूनां मध्ये तिरस्कृतः, किं मया कृतम् ?, अथवाऽन्येऽप्येतत्कारिणः सन्त्येव, ममाप्येवम्भूतोऽधिकारोऽभूत, धिग्मे जीवितमित्यादि, महामोहोदयेनक्रोधतमिनाच्छादितदृष्टयः उज्झितमसुचिताचारा उभयान्यतराव्यक्ता मीना इव गच्छसमुद्रार्जिगत्यविनाशमानुवन्ति, यदिवावचसाऽपियथाकइमेलुञ्चिताःमलोपहतगात्रयष्टयः प्रगतनावसर एवास्माभिर्द्रष्टव्या इत्यादिनोक्ता एके क्रोधान्धाः कुप्यन्ति मानवाः, अपिशब्दात् त्कायेनापि स्पृष्टाः कुप्यन्ति, कुपिताश्चाधिकरणादि कुर्वन्तीत्येवमादयो दोषा अव्यक्तैकचर्यायां गुर्वादिनियामकाभावात्यादुष्प्युरिति, गुरुसानिध्यै चैवम्भूत उपदेशः सम्भवेत्, तद्यथा॥१॥ "आक्रुष्टेन मतिमता तत्त्वार्थान्वेषणे मतिः कार्या।
यदि सत्यं कः कोपः? स्यादनृतं किं नु कोपेन?" ॥२॥ (तथा)- "अपकारिणि कोपश्चेत्कोपे कोपः कथं न ते? |
धर्मार्थकाममोक्षाणां प्रसह्य परिपन्थिनि" इत्यादि, किंपुनः कारणंवचसाऽप्यभिहिताऐहिकामुष्मिकापकारकारिणःस्वपरबाधकस्य क्रोधस्यावकाशं ददतीत्याह-उन्नतो मानोऽस्येत्युन्नतमानः, उन्नतं वाऽऽत्मानं मन्यत इति, स चैवम्भूतो 'नरो' मनुष्यो महता मोहेन-प्रबलमोहनीयोदयेन अज्ञानोदयेन वा 'मुह्यति' कार्याकार्यविचार-विवेकविकलो भवति, स च मोहमोहितः केनचिच्छिक्षणार्थमभिहितो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org