________________
२०८
आचारागसूत्रम् 9/14/9/१५७
मू. (१५७) जेछए से सागारियं न सेवइ, कटु एवमवियाणओ बिइया मंदस्स बालया, लद्धा हुरत्या पडिलेहाए आगमित्ता आणविजा अनासेवणय-त्ति बेमि।
वृ.'जेईए' इत्यादियश्छेको-निपुण उपलब्धपुण्यपापः स 'सागारियंतिमैथुनंन सेवते मनोवाकायकर्मभिः,सएवयथावस्थितसंसारवेदी, यस्तुपुनर्मोहनीयोदयापार्श्वस्थादिः तसेवते, सेवित्वाचसातगौरवमयाकिं कुर्यादित्याह--'कटु इत्यादि,रहसिमैथुनप्रसङ्गंकृत्वापुनर्गुदिना पृष्टः सन्नपलपति, तस्यचैवमकार्यमपलपतोऽविज्ञापयतोवा किं स्यादित्याह-'बिइया' इत्यादि, 'मन्दस्य अबुद्धिमत एकमकार्यासेवनमियं बालता-अज्ञानता, द्वितीया तदपहवनं मृषावादः तदकरणतया वा पुनरनुत्थानमिति,
नागार्जुनीयास्तु पठन्ति-"जे खलु विसए सेवई सेवित्ता वा नालोएइ, परेण वा पुट्ठो निन्हवइ, अहवा तं परंसएण वा दोसेण पाविठ्ठयरेण वा दोसेण उवलिंपिज्जत्ति" सुगमं । यद्येवं ततः किं कुर्यादित्याह-लद्धाहु' इत्यादि, लब्धानपिकामान् 'हुरत्येत्तिबहिश्चित्रक्षुल्लकादिवत्तद्विपाकं प्रत्युपेक्ष्य चित्ताबहिः कुर्यात्, यदिवा हुशब्दोऽपिशब्दार्थे, रेफागमः सुब्यत्ययेन द्वितीयार्थे प्रथमा, ततोऽयमों-लब्धानप्यर्थ्यन्ते-अभिलष्यन्त इत्यर्थाः-शब्दादयस्तानुपनतानपि तद्विपाकद्वारेण- 'प्रत्युपेक्ष्य' पर्यालोच्य ततः 'आगम्य' ज्ञात्वा दुरन्तं शब्दादिविषयानुषङ्ग, कत्वाप्रत्य-यस्योत्तरक्रियासव्यपेक्षत्वात्तां दर्शयति तदनासेवनतया परानाज्ञापयेत्, स्वतोऽपि परिहरेदिति, एतदहंब्रवीमियेनमया पूर्वार्थव्यावर्णनमकारिसएवाहमव्यवच्छिन्नसम्यग्ज्ञानप्रवाहः शब्दादिविषयस्वरूपो पलम्मात् समुपजनितजिनवचनसंमद इति। एतच वक्ष्यमाणं ब्रवीमिति
मू. (१५८)पासह एगेरुवेसु गिद्धे परिनिजमाणे, इत्य फासे पुणो पुणो, आवंती केयावंती लोयंसि आरंभजीवी, एएसु चेव आरंभजीवी, इत्यवि बाले परिपञ्चमाणे रमई पावेहिं कम्मेहिं असरणे सरणंति मन्त्रमाणे, इहमेगेसिं एगचरिया भवइ, से बहुकोहे बहुमाणे बहुमाए बहुलोभे बहुरएबहुनडे बहुसढे बहुसंकप्पेआसवसत्तीपलिउच्छन्ने उट्ठियवायंपवयमाणे, मामेकेइ अदक्खू अनायपमायदोसेणं, सययं मूढेधम्मनाभिजाणइ, अट्टापया माणव! कंमकोविया जे अनुवरया अविजाए पलिमुक्खमाहु आवट्टमेव अनुपरियति-तिबेमि॥
वृ. पासह इत्यादि, हे जनाः! पश्यत यूयमेकान्तपुष्टधर्माणो, बहुवचननिर्देशादाद्यर्थो गम्यते, 'रूपेषु' रूपादिष्विन्द्रियविषयेषु निःसारकटुफलेषु 'गृद्धान्' अध्युपपन्नान् सतः इन्द्रियैर्विषयाभिमुखं संसाराभिमुखं वा नरकादियातनास्थानकेषु वा परिणीयमानान् प्राणिन इति।तेचविषयगृध्नव इन्द्रियवशगाः संसाराणवे किमाप्नुयुरित्याह-एत्थफासे इत्यादि, अत्र' अस्मिन् संसारे हृषीकवशगःसन्कर्मपरिणतिरूपान् स्पर्शान् पौनःपुन्येन-आवृत्त्या तानेव तेषु तेष्वेव स्थानेषु प्राप्नुयादिति । पाठान्तरंवा एत्य मोहे पुणो पुणो' 'अत्र' अस्मिन् संसारे 'मोहे' अज्ञाने चारित्रमोहे वा पुनः पुनर्भवतीति । कोऽसावेवम्भूत; स्यादित्यत आह-'आवंती'त्यादि, यावन्तः केचन 'लोके गृहस्थलोके 'आरम्भजीविनः' सावधानुष्ठानस्थितिकाः, ते पौनःपुन्येन दुःखान्यनुभवेयुरिति । येऽपि गृहस्थाश्रिताः सारम्मास्तीर्थिकादयस्तेऽपि तहुःखमाजिन इति दर्शयति-'एएसु'इत्यादि, एतेषु' सावद्यारम्भप्रवृत्तेषु गृहस्थेषुशरीरयापनार्थं वर्तमानस्तीर्थिकः पार्श्वस्थादिर्वा 'आरम्मजीवी' सावधानुष्ठानवृत्तिः पूर्वोक्तदुःखभाग भवति । आस्तां
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org