________________
अध्ययनं - ३, [ नि. १६९ ]
१३५
सर्वथा निश्चयकारित्वाभावे च ज्ञानस्य प्रतिदिनोपयोगिनि भक्तपानादावपि भक्ष्याभक्ष्यादिविभागाभाव एव प्राप्तो, यत उक्तम्
" को जाणइ किं भत्तं किमतो किं पाणयं जलं मज्जं ? | किमलाबुं माणिक्कं किं सप्पो चीवरं हारो ? ॥ १ ॥ को जाति किं सुद्धं किमसुद्धं किं सजीवमज्जीवं ? । भिक्खं किमभक्खं ? पत्तमभक्खं ततो सव्वं ॥ २॥ "
अथ कथञ्चिदेव निश्चयकारित्वाभावः साध्यते, यत: प्रतिसमयमन्यान्यसूक्ष्मपरिणामरूपेण भक्तादि न निश्चेतुं शक्यं, स्थिरस्थूलरूपतया च निश्चीयत एवेति नोक्तदोष:, एवं सति यत्यादि -- ष्वप्यान्तरपरिणामरूपेणानिश्चयो बहिर्वे पादिरूपेण तु निश्चय एवास्तु, अथ यत्यादिषु प्रकृताचार्यवत् अन्यथात्वमपि सम्भवति, एतदरिष्टाऽऽदिवशतो भक्तादिष्वपि समानम्, यदि च निश्चयनयेन निश्चयस्य कर्तुमशक्यत्यत्वाद्बहुशो दृष्टिसंवादं भक्तादिज्ञानं व्यवहारतो निश्चयकारि, तर्हि यत्यादिज्ञानमपि तत एव तथाऽस्तु, युक्तं चैतत् छद्मस्थावस्थायां व्यवहारनयाश्रयत्वात् सर्वप्रेष्ठानाम्, अन्यथा हि तीर्थोच्छेदप्रसङ्गः, तदुक्तम्
66
ततश्च
'छउमत्थसमयचज्जा ववहारनयानुसारिणी सव्वा । तं तह समायरंतो सुज्झइ सव्वोवि सुद्धई (मनो ) ॥१॥ जई जिनमयं पवज्जह ता मा ववहारणिच्छए मुयह। ववहारणउच्छेए तित्थुच्छेओ जतोऽवस्सं ||२||"
बहुशो दृष्टिसंवादं सत्यं संव्यवहारतः । भक्तादिष्विव विज्ञानं, वस्तु व्यक्तं तदिष्यतानम् ॥
प्रयोगश्च यत् ज्ञानं बहुशो दृष्टिसंवादं तत्सत्यं, यथा भक्तादिज्ञानं, बहुशो दृष्टिसंवादं च यत्यादिज्ञानम्, इत्याद्यनुशिष्यमाणा अपि सदा तु न गुरुवचनमिष्टवन्तः ताहे अनिच्छन्ता य बारसविहेणं काउस्सग्गेणं उग्घाडिया, जाहे रायगिहं नयरिं गया, तत्थ मोरियवंसप्पसूतो बलभद्दो नाम राया समणोवासतो, तेन ते आगमिया जहा इहं आगमियत्ति, ताहे तेनं गोहा आणत्तावच्चह गुण सिलए पव्वतिगया, ते इहं आणेह, ता तेहिं आणीया भणिया य-लहुं कडगमद्देण मद्दह, ताहे हत्थीहिं कडएहि य आणिएहिं भांति अम्हे जाणामो जहा तुमं सावतो, सो भणति - कर्हिथ सावतो ?, तुब्भेऽत्थ केऽवि चोरा नु चारिगा नु अभिमरा नु ?, ते भांति अम्हे समणा निग्गंथा, सो भणति - किह तुब्भे समणा ?, तुब्भे अव्वत्ता, तुब्भे समणा वा चारिगा वा, अहंपि समणोवासतो वा न वा, तम्हा पडिवज्जह ववहारणयं, ततो ते संबुद्धा लज्जिया पडिवन्नानिस्संकिया समणा निग्गंथा मोत्ति, ताहे अंबाडिया, खरेहि य मउएहि य मए तुम्ह संबोहणट्ठा कयं, मुक्का खामिया य ॥ यथा सामुच्छेदा अश्वमित्रात्तथाऽऽह
नि. [१७० ]
मिहिलाए लच्छिघरे महगिरि कोडिन्न आसमित्तो अ ।
-
उणमनुप्पवाए रायगिहे खंडरक्खा य ।।
वृ. सुगमा ॥ एतद्भावार्थाभिव्यञ्जकस्तु सम्प्रदायोऽयम्- 'सामिस्स दो वाससयाणि वीसुत्तराणि सिद्धिं गयस्स, तो चउत्थो उप्पन्नो, मिहिलानयरीए लच्छीगिहं चेइयं, महागिरी आयरिया,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org