Page Text
________________
आवश्यक मूलसूत्रम् -२-५ / ३७
२३८
यद्यस्य यथोद्धियते-उत्तरपरिकर्म क्रियते द्रव्यव्रण एव तदेतदभिधित्सुराहनि. (१४२०) तणुओ अतिक्खतुंडो असोणिओ केवलं तए लग्गो । अवउज्झत्ति सल्लो सल्लो न मलिजइ वणो उ ।
वृ- 'तणुओ अतिक्खतुंडो' इति तनुरेव तनुकं कृशमित्यर्थः, न तीक्ष्णतुण्डमतीक्ष्णमुखमिति भावना, नास्मिन् शोणितं विद्यत इत्यशोणितं केवलं नवरं त्वग्लग्नं उद्धृत्य 'अवउज्झत्ति सल्लो' त्ति परित्यज्यते शल्यं प्राकृतशैल्या तु पुल्लिङ्गनिर्देशः, 'सल्लो न मलिज्जइ वणो य' न च मृद्यते व्रणः, अल्पत्वात् शल्यस्येति ॥ प्रथमशल्यजे अयं विधिः, द्वितीयादिशल्यजे पुनरयंनि. (१४२१) लग्गुद्धियंमि बीए मलिज्जइ परं अदूरगे सल्ले । ।
उद्धरणमलणपूरण दूरयरगए तइयगंमि ॥
वृ- 'लग्गुद्धियंमि' लग्नमुद्धृतं लग्नोद्धृतं तस्मिन् द्वितीये कस्मिन् ? - अदूरगते शल्य इति योगः, मनाग् दृढलग्न इति भावना, अत्र 'मलिज्जइ परं' ति मृद्यते यदि परं व्रण इति उद्धरणं शल्यस्य, मर्द्दनं व्रणस्य, पूरणं कर्णमलादिना तस्यैवैतानि क्रियन्ते दूरगते तृतीये शल्य इति । नि. (१४२२) मा वेअणा उ तो उद्धरित्तु गालंति सोणिय चउत्थे । रुज्झइ लहुंति चिट्ठा वारिजइ पंचमे वणिणो ||
वृ- 'मा वेयणा उ तो उद्धरेत्तु गालंति सोणिय चउत्थे । रुज्झउ लहुंति चिट्ठा वारिज्जइ' इति मा वेदना भविष्यतीति तत उद्धृत्य शल्यं गालयन्ति शोणितं चतुर्थे शल्य इति, तथा रुह्यतां शीघ्रमिति चेष्टा - परिस्पन्दनादिलक्षणा वार्यते-निष्यिध्यत, पञ्चमे शल्ये उद्धृते व्रणोऽस्यास्तीति aणी तस्य व्रणिनः रौद्रतरत्वाच्छल्यस्येति गाथार्थः ॥
नि. (१४२३) रोहेइ वणं छट्ठे हियमियभोई अभुंजमाणो वा । तित्तिअमित्तं छिज्जइ सत्तमए पूइमंसाई ॥
वृ- 'रोहेइ वणं छट्टे' इति रोहयति व्रणं षष्ठे शल्ये उद्धृते सति हितमितभोजी हितं-पथ्यं मितं स्तोकं अभुञ्जन्वेति यावच्छल्येन दूषित 'तत्तियमित्तं 'ति तावन्मात्रं छिद्यते, सप्तमे शल्य उद्धृते किं ? - पूतिमांसादीति गाथार्थः ॥
नि. (१४२४) तहविय अठायमाणो गोणसखइयाइ रुप्फए वावि । कीरइ तयंगछेओ सअट्ठिओ सेसरक्खट्ठा ||
वृ- 'तहविय अठाये 'त्ति तथापि च 'अट्ठायमाणे 'त्ति अतिष्ठति सति विसर्पतीत्यर्थः, गोनसभक्षितादौ रुम्फ कैवापि क्रियते, तदुङ्गछेदः सहास्थिकः, शेषरक्षार्थमिति गाथार्थः ॥ एवं तावद् द्रव्यव्रणस्तच्चिकित्सा च प्रतिपादिता, अधुना भावव्रणः प्रतिपाद्यतेमूलुत्तरगुणवस्स ताइणो परमचरणपुरिसस्स । अवराहसल्लपभवो भाववणो होइ नायव्वो ।
(प्र.)
वृ- 'मुलूत्तरगुणरूवस्स' गाहा, इयमन्यकर्तृकी सोपयोगा चेति व्याख्यायते, मूलगुणाःप्राणातिपातादिविरमणलक्षणाः पिण्डविशुद्ध्यादयस्तु उत्तरगुणाः, एते एव रूपं यस्य स मूलगुणोत्तरगुणरूपस्तस्य, तायिनः, परमश्चासौ चरणपुरुषश्चेति समासः तस्य अपराधःगोचरादिगोचराः त एव शल्यानि तेभ्यः प्रभवः सम्भवो यस्य स तथाविधः भावव्रणो भवति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003329 |
| Book Title | Agam Suttani Satikam Part 25 Aavashyaka |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 356 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak |
| File Size | 19 MB |