________________
आवश्यक मूलसूत्रम् - २-४ / २९ पडियरहइ बहिं एक्को एक्को (व) अंतद्विओ गिहे ।
- जदिवि वसहिस्स बाहिं कालग्गाहिस्स ठाओ नत्थि ताहे अंतो छन्ने उद्धडिओ गेण्हति, अह उद्घट्ठियस्सवि अंतो ठाओ नत्थि ताहे छन्ने चेव निविट्ठो गिण्हइ, बाहिट्टिओवि एक्को पडियर, वासबिंदुसु पडंतीसु नियमा अंतोठिओ गिण्हइ, तत्थवि उद्घट्ठिओ निसन्नो वा, नवरं पडियरगोवि अंतो ठिओ चेव पडियरइ, एस पाभाइए गच्छुवग्गहट्ठा अववायविही, सेसा काला ठाणासति न घेत्तव्वा, आइन्नतो वा जाणियव्वं । । कस्स कालस्स कं दिसमभिमुहेहिं ठायव्वमिति भाष्यतेनि. (१३९३) पाओस अड्डस्ते उत्तरदिसि पुव्व पेहए कालं ।
वेरत्तियंमि भयणा पुव्वदिसा पच्छिमे काले ।।
वृ-पाओसिए अनुरत्तिए नियमा उत्तराभिमुहो ठाइ, 'वेरत्तिए भयण' त्ति इच्छा उत्तराभिमुहो पुव्वाभिमुहोवा, पाभाइए नियमा पुव्वामुहो ।। इयाणिं कालग्गहणपरिमाणं भन्नइकालचउक्कं उक्कोसएण जहन्न तियं तु बोद्धव्वं । बीयपणं तु दुगं मायामयविप्पमुक्काणं ।।
नि. (१३९४)
वृ- उस्सग्गे उक्कोसेणं चत्तारि काला धेप्पंति, उस्सग्गे चेव जहन्त्रेण तिगं भवति, 'बितियपए' त्ति अववाओ, तेन कालदुगं भवति, आमायाविनः कारणे अगृह्यमाणस्येत्यर्थः, अहवा उक्कोसेणं चउकं भवति, जहन्त्रेण हानिपदे तिंगं भवति, एक्कंमि अगहिए इत्यर्थः, बितिए हानिपदे कए दुगं भवति, यहणत इत्यर्थः, एवममायाविणो तिन्नि वा अगिण्हंतस्स एक्को भवति, अहवा मायाविमुक्तस्य कारणे एकमपि कालमगृह्णतो न दोषः, प्रायश्चित्तं न भवतीति गाथार्थः ।।
-
कहं पुन कालचउक्कं ?, उच्यतेनि. (१३९५)
२२८
फिडियंमि अड्डरत्ते कालं घित्तुं सुवंति जागरिया ।
ताहे गुरु गुणंती चउत्थि सव्वे गुरु सुअइ ।।
बृ- पादोसियं कालं घेत्तुं सव्वे सुत्तपोरिसिं काउं पुन्नपोरिसीए सुत्तपाढी सुवंति, अत्थचिंतया उक्कालियपाढिणो य जागरंति, जाव अड्डरत्तो, ततो फिडिए अड्डरते कालं घेत्तुं जागरिया सुयंति, ताहे गुरु उट्ठेत्ता गुणेंति, जाव चरिमो पत्तो, चरिमजामे सव्वे उठ्ठित्ता वेरत्तियं घेत्तुं सज्झायं करेंति, ताहे गुरु सुवंति । पत्ते पाभाइयकाले जो पाभाइयं कालं घेच्छिहिति सो कालस्स पडिक्कमिउं पाभाइयकालं गेण्हइ, सेसा कालवेलाए पाभाइयकालस्स पडिक्कमंति, ततो आवस्सयं करेंति, एवं चउरोकाला भवंति ।। तिन्नि कहं ?, उच्यते, पाभाइए अगहिए सेसा तिन्नि, अहवागहियंमि अड्डरते वेरत्तिय अगहिए भवइ तिन्नि । वेरत्तिय अड्डरते अइ उवओगा भवे दुन्नि ।। पडिजग्गियंमि पढमे बीयविवज्जा हवंति तिन्नेव । पाओसिय वेरत्तिय अइउवओगा उदुन्निभवे ।।
नि. (१३९६)
नि. (१३९७)
वृ-गाथाद्वयस्यापि व्याख्या-वेरत्तिए अगहिए सेसेसु तिसु गहिएसु तिन्नि, अड्ढरत्तिए वा अगहिए तिन्नि, दोन्नि कहं ?, उच्यते, पाउसिय अड्डरत्तिएसु गहिएसु सेसेस अगहिएसु दोन्नि भवे, अहवा पाउसियवेरत्तिए गहिए य दोन्नि, अहवा पाउसियपाभाइएसु अगहिएसु दोन्नि, एत्थवि कप्पे पाउसिए
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org