Page Text
________________
अध्ययनं - ४ [ नि. १२७१]
१०७
प्रकृत्यादिभेदभिन्नं शुभाशुभविभक्तं 'योगानुभावजनितं ' मनोयोगादिगुणप्रभवं कर्मविपाकं विचिन्तयेदिति गाथार्थः ।। भावार्थः पुनर्वृद्धविवरणादवसेयः, तच्चेदं - इह भिन्नं विहत्तं सुहं पुन्नं सायाइयं असुहं पावं तेहिं विहत्तं विभिन्नविपाकं जहा कम्मपकडीए तहा विसेसेण चिंतिज्जा, किं च - ठिइविभिन्नं च सुहासुहविहत्तं कम्मविवागं विचिंतेज्जा, ठिइत्ति तासिं चेव अहं पयडीणं जहन्नमज्झिमुक्कोसा कालावत्था जहा कम्मपयडीए, किं च-पएसभिन्नं शुभाशुभं यावत्'कृत्वा पूर्वविधानं पदयोस्तावेव पूर्ववद वय वर्गघनौ कुर्यातां तृतीयराशेस्ततः प्राग्वत् ।।'
कृत्वा विधान' मिति - २५६, अस्य राशेः पूर्वपदस्य घनादि कृत्वा तस्यैव वर्गादि ततः द्वितीयपदस्येदमेव विपरीतं क्रियते, तत एतावेव वर्ण्येते, ततस्तृतीयपदस्य वर्गधनौ क्रियते, एवमनेन क्रमेणायं राशिः १६७७७२१६ चिंतेज्जा पएसोत्ति जीवपएसाणं कम्मपएसेहिं सुहुमेहिं एगखेत्तावगाढेहिं पुडोगाढ अनंतर अनुबायरउद्घाइभेएहं बद्धाणं वित्थरओ कम्मपयडीए भणियाणं कम्मविवागं विचिंतेज्जा किं च - अनुभावभिन्नं सुहासुहविहत्तं कम्मविवागं विचिंतेज्जा, तत्थ अनुभावोत्ति तासिं चेवऽट्ठण्हं पयडीणं पुट्ठबद्धनिकाइयाणं उदयाउ अनुभवणं, तं च कम्मविवागं
गानुभावणियं विचिंतेज्जा, तत्थ जोगा मनवयणकाया, अनुभावो जीवगुण एव, सच मिथ्यादर्शनाविरतिप्रमादकषायाः, तेहिं अनुभावेण व जणियमुप्पाइयं जीवस्स कम्मं जं तस्स विवागं उदयं विचिंतिज्जइ । उक्तस्यतृतीयो ध्यातव्यभेदः, साम्प्रतं चतुर्थ उच्यते तत्रजिनदेसियाइ लक्खणसंठाणासणविहाणमाणाइं ।
उप्पायइिभंगाइ पज्जवा जे व दहाणं ।। ५२ ।
वृ- जिना:- प्राग्निरूपितशब्दार्थास्तीर्थकरास्तैर्देशितानि कथितानि जिनदेशितानि, कान्यत आह- 'लक्षण संस्थानासनविधानमानानि,' किं ? - विचिन्तयेदिति पर्यन्ते वक्ष्यति षष्ठ्यां गाथायामिति, तत्र लक्षणादीनि विचिन्तयेत, अत्रापि गाथान्ते द्रव्याणामित्युक्तं तत्प्रतिपदमायोजनीयमिति, तत्र लक्षणं धर्मास्तिकायादिद्रव्याणां गत्यादि, तथा संस्थानं मुख्यवृत्त्या पुद्गलरचनाकारलक्षणं परिमण्डलाघजीवानां, यथोक्तम- 'परिमंडलेय वट्टे तंसे चउरंस आयते चेव' जीवशरीराणां च समचतुरस्त्रादि, यथोक्तम्
-
'समचऊरंसे नग्गोहमंडले साइ वामणे खुज्जे । डेविय संठाणे जीवाणं छ मुणेयव्वा ।।' तथा धर्माधर्मयोरपि लोकक्षेत्रापेक्षया भावनीयमिति, उक्तं च'हेड्डा मज्झे उवरि छघीझल्लरिमुइंगसंठाणे । लोगो अद्धागारो अद्धाखेत्तागिई नेओ ।।'
तथाऽऽसनानि-आधारलक्षणानि धर्मास्तिकायादीनां लोकाकाशादीनि स्वस्वरूपाणिवा, तथा विधानाधिर्मास्तिकायादीनामेव भेदानित्यर्थः, यथा - 'धम्मत्थिकाए धम्मत्कियस्स देसे धम्मत्थिकायस्स पएसे' इत्यादि, तथा मानानि - प्रमाणानि धर्मास्तिकायादीनामेवात्मीयानि, तथोत्पादस्थितिभङ्गादिपर्याया ये च 'द्रव्याणां धर्मास्तिकायादीनां तान विचिन्तयेदिति, तत्रोत्पादादिपर्यायसिद्धिः 'उत्पादव्ययध्रौव्ययुक्तं सदिति वचनाद, युक्तिः पुनरत्र
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003329 |
| Book Title | Agam Suttani Satikam Part 25 Aavashyaka |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 356 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak |
| File Size | 19 MB |