________________
उपोद्घातः - [ नि. १३९]
असत्था वम्मा य पसत्था संविग्गा य अवम्मा एते लट्ठगा, इतरेवि अवम्मा | अहवा कूडा चउव्विहा - छिड्डुकुडे १ बोडकुडे २ खंडकुडे ३ संपुण्णकुडे ४ इति, छिड्डो जो मूले छिड्डो, बोडओ जस्स ओट्ठा नत्थि, खंडो एगं ओट्ठपुडं नत्थि, संपुण्णो सव्वंगो चेव, छिड्डे जं छूटं तं गलति, बोडे तावतिअं ठाति, खंडे एगेण पासेण छड्डिज्जइ, जदि इच्छा थोवेणवि रुभइ, एस विसेसो बोडखंडणं, संपुण्णो सव्वं धरेति, एवं चेव सीसा चत्तारि समोतारेयव्वा । चालन्युदाहरणम् - चालनी- लोकप्रसिद्धा यया कणिक्कादि चाल्यते,
जह चालनीए उदयं छुब्भंतं तक्खण अधोनीति । तह सुत्तत्थपाई जस्स तु सो चालणिसमाणो ॥ तथा च शैलच्छिद्रकुटचालनीभेदप्रदर्शनार्थमुक्तमेव भाष्यकृतासेलेयछिद्दचाणि मिहो कहा सोउ उट्ठियाणं तु । छिड्डाह तत्थ बेट्टो सुमरिं सरामि नेयाणी || एगेन विसति बितिएण नीति कण्नेन चालण आह ।
धन्नु त्थ आह सेलो जं पविसइ नीइ वा तुब्भण || तावसखउरकढिणयं चालणिपडिवक्खु न सवइ दवंपि ।
इदानीं परिपूणकोदाहरणम्-तत्र परिपूर्णकः घृतपूर्णक्षीरकगालनकं चिटिकावासो वा, तेन ह्याभीर्यः किल घृतं गालयन्ति, स च कचवरं धारयति घृतमुज्झति, एवं वक्खाणादिसु दोसे हिययंमि ठवेति मुअति गुणजालं । सीसो सो उ अजोग्गो भणिओ परिपूणगसमाणो ॥
आह- सर्वज्ञमतेऽपि दोषसंभव इत्ययुक्तं, सत्यमुक्तमेव भाष्यकृतासव्वन्नुपमाणाओ दोसा न हुं संति जिनमए किं चि । जं अनुवउत्तकहणं अपत्तमासज्ज व भवंति ॥
इदानीं हंसोदाहरणम्
अंबत्तणेण जीहाइकूइआ होइ खीरमुदगंमि । हंसो मोत्तूण जलं आपियइ पयं तह सुसीसो ॥ मोत्तूण दढं दोसे गुरुणोऽणुवउत्तभासितादीए । गिoes गुणे उ जो सो जोग्गो समयत्थसारस्स || इदानीं महिषोदाहरणम् -
सयमवि न पियइ महिसो न य जूहं पियइ लोलियं उदयं । विग्गहविगहाहि तहा अथक्कपुच्छाहि य कुसीसो ||
मेषोदाहरणम्
अवि गोष्पदंमिवि पिवे सुढिओ तणुअत्तणेण तुंडस्स । न करेति कलसमुदगं मेसो एवं सुसीसोऽवि ॥
मशकोदाहरणम्
मसगी व्यतुदं जच्चादिएहि निच्छुभते कुसीसोऽवि ।
For Private & Personal Use Only
८९
Jain Education International
www.jainelibrary.org