________________
३७२
आवश्यक मूलसूत्रम् - १- १/१
नान्यथाऽनुपपन्नत्वं यत्र तत्र त्रयेण किम ? ॥१॥"
इत्यादि । साध्योपमाभूतस्तु द्दष्टान्तः, उक्तं च- “यतः साध्यस्योपमाभूतः, स दृष्टान्त इति कथ्यते" कालकृतो देहावस्था - विशेषो वय इत्युच्यते, तद्विपाके परिणामः -पुष्टता यस्याः सा तथाविधा, हितम् - अभ्युदय स्तत्कारणं वा, निःश्रेयसं - मोक्षस्तन्निबन्धनं वा हितनिः श्रेयसाभ्यां फलवती हित निःश्रेयस- फलवती बुद्धिः पारिणामिकी नामेति गाथार्थः । अस्या अपि शिष्यगणहितायोदाहरणैः स्वरूपं दर्शयन्नाह
नि. (९४९) अभए १ सिट्ठि २ कुमारे ३ देवी ४ उदिओदए हवइ राया ५ । साहू अ नंदिसेने ६ धनदत्ते ६ सावग ८ अमचे ९ ।।
नि. (९५०) खवगे १० अमञ्चपुत्ते ११ चाणक्के १२ चेव थूलभद्दे अ १३ । नासिक्कसुंदरी नंदे १४ वइरे १५ परिणामिआ बुद्धी ॥
नि. (९५१) चलणाइय १६ आमंडे १७ मणी अ १८ सप्पे अ १९
खग्ग २० धूभि २१ दे २२ परिणामिअबुद्धीए एवमाई उदाहरणा ॥ - आसामर्थः कथानकेभ्य एवावसेयः, तानि चामूनि अभयस्स कहं परिणामिया बुद्धी?, जया पजोओ रायगिहं ओरोहति णयरं, पच्छा तेन पुव्वं निक्खित्ता खंधावारनिवेसजाणएणं, कहिए नट्ठो, एसा । अहवा जाहे गणियाए छलेण नीओ बद्धो जाव तोसिओ चत्तारि वरा, चिंतियं चऽनेन - मोयावेमि अप्पगं, वरो मग्गिओ - अग्गीं अइमित्ति, मुक्को भणइ- अहं छलेण आनीओ, अहं तं दिवसओ पज्जोओ हीरइत्ति कंदंतं नेमि, गओ य रायगिहं, दासो उम्मत्तओ, वाणियदारियाओ, गहिओ, रडंतो हिओ, एवमाइयाओ बहुयाओ अभयस्स परिणामियाओ बुद्धीओ ॥ सेट्ठित्ति, कट्ठो नाम सेट्ठी एगत्थ नयरे वसइ, तस्स वज्जा नामं भज्जा, तस्स नेच्चइल्लो देवसंमो नाम बंभणो, सेट्ठी दिसात्ताए गओ, भज्जा से तेन समं संपलग्गा, तस्स य घरे तिन्नि पक्खी-सुओ य मयणसलागा कुक्कुडगो यत्ति, सो ताणि उवणिक्खिवित्ता गओ, सोऽवि धिज्जाइओ रत्ती अईई, मयणसलागा भणइ को तायस्स न वीहेइ ?, सुयओ वारे - जो अंबियाए दइओ अम्हंपि तायओ होइ, सा मयणा अनहियासीया धिज्जाइयं परिवसइ, मारिया तीए, सुयओ न मारिओ । अन्नया साहू भिक्खस्सं तं गिहं अइयया, कुक्कुडयं पेच्छिऊण एगो साहू दिसालोयं काऊण भणइ-जो एयस्स सीसं खाइ सो राया होइत्ति, तं किहवि तेणं धिजाइएणं अंतरिएण सुयं तं भणइ मारेहि खामि, सा भणइ अन्नं आणिजइ, मा पुत्तभंडं संवट्टियं, निब्बंधे कए मारिओ जाव हाउं गओ, ताव तीसे पुत्तो लेहसालाओ आगओ, तं च सिद्धं तम्मंसं, सो रोवइ, सीसं दिन्नं, सो आगओ, भाणए छूटं, सीसं मग्गइ, भणइ-चेडस्स दिन्नं, सो रुट्ठो, एयस्स कजे मए माराविओ, जइ परं एयस्स सीसं खाएज्जा तो राया होज्ज, कयं निब्बंधे ववसिया, दासीय सुयं, तओ चेव दारयं गहाय पलाया, अन्नं नयरं गयाणि, तत्थ अपुत्तो राया मओ, आसेण परिक्खिओ, सो राया जाओ। इओ य कट्ठो आगओ, णिययघरं सडियपडियं पासइ, सा पुच्छिया, न कहेइ, सुयएणं पंजरमुक्केण कहियं बंभणाइसंबन्धो सो तहेव, अलं संसारववहारेणं, अहं एतीसे करण किलेसमणुहवामि एसावि एवंविहत्ति पव्वइओ, इयराणि तं चैव नयरं गयाणि जत्थ सो बारओ राया जाओ, साहूवि विहरंतो तत्थेव गओ, तीए
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org