________________
३४०
आवश्यक मूलसूत्रम्-१-१/१ जेहिं कय देसिअत्तं ते अरिहंते पणिवयामि ॥ वृ-संसाराटव्यां, किंविशिष्टायां ? -'मित्त्यात्वाज्ञानमोहितपथायां तत्र मिथ्यात्वाज्ञानाभ्यां मोहितः पन्था यस्यामिति विग्रहः, तस्यां, यैः कृतं देशिकत्वंतानहतः 'प्रणौमि अभ्यर्थयामीति गाथार्थः ॥ दृष्ट्वा ज्ञात्वा च सम्यक् पन्थानमासेव्य च कृतं नान्यथा, तथा चाऽऽहनि. (९१०) सम्मइंसणदिट्ठो नाणेण य सुटु तेहिं उवलद्धो।
चरणकरणेण पहओ निव्वाणपहो जिणिंदेहिं॥ वृ-'समग्दर्शनेन' अविपरीतदर्शनेन दृष्टः, ज्ञानेन च 'सुष्ठु यथाऽवस्थितः तैरहैभितिः , चरणं च करणं चेत्येकवद्भावस्तेन ‘ग्रहतः' आसेवितः 'निर्वाणपथः' मोक्षमार्गो जिनेन्द्रैः। तत्र व्रतादि चरणं, पिण्डविशुद्ध्यादि च करणं, यथोक्तम्
"वय समणधम्म संजम वेयावच्च च बंभगुत्ताओ । नाणादितियं तव कोव निग्गहाई चरणमेण ॥१॥ पिंडविसोही समिई भावन पडिमा य इंदियनिरोहो ।
पडिलेहणगुत्तीओ अभिग्गहा चेव करणं तु ॥२॥" इति गाथार्थः ॥ न केवलं ग्रहत एव, किन्तु ते खल्वनेन पथा निवृतिपुरमेव प्राप्ता इति, नि. (९११) सिद्धिवसहिमुवगया निव्वासुहं च ते अनुप्पत्ता ।
सासयमव्वाबाहं पत्ता अयरामरं ठाणं ॥ वृ. "सिद्धिवसति' मोक्षालयम् 'उपगताः' सामीप्येन-कर्मविगमलक्षणेन प्राप्ता इति अनेनैकेन्द्रियव्यच्छेदमाह, केषाञ्चित् सुखदुःखरहिता एव ते तत्र तिष्ठन्तीति दर्शनम्, अत आह-निर्वाणसुखं च तेऽनुप्राप्तां' निरतिशयसुखं प्राप्ता इत्यर्थः, ते च केषाञ्चिद्दर्शनपरिभवादिनेहाऽऽगच्छन्तीति दर्शनं, तनिवृत्त्यर्थमाह-शाश्वतं नित्यम् 'अव्यावाध व्यावाधारहितं प्राप्ताः 'अजरामरं स्थान' जरामरणरहितं स्थानमिति गाथार्थः ।।
साम्प्रतं द्वितीयद्वारव्याचिख्यासयाऽऽहनि. (९१२) पावंति जहा परं संमं निजामया समुदस्स ॥
भवजलहिस्स जिणिंदा तहेव जम्हा अओ अरिहा ॥ -'प्रापयन्ति' नयन्ति 'यथा' येन प्रकारेण 'पारं' पर्यन्तं 'सम्यक् शोभनेन विधिना विधिना 'निर्यामकाः' प्रतीताः, कस्य ?-समुद्रस्य, “भवजलधेः' भवसमुद्रस्य जिनेन्द्रास्तथैव, पारं प्रापयन्तीति वर्तते, यस्मादेवमतस्तेऽहाः, नमस्कारस्येति गम्यते, अयं संक्षेपार्थः ॥ भावत्यो पुण एत्थ निजामया दुविहा, तं जहा-दव्वनिजामया भावनिजामया य, दव्वनिजामरू उदाहरणं तहेव घोसणगं विभासा । एत्थ अट्ठवाया वण्णेयव्वा, तं जहा-पाईणं वाए पडीणं वाए ओईणं वाए दाहिणं वाए, जो उत्तरपुरस्थिमेण सो सत्तासुओ, दाहिणपुल्वेणं तुंगारो, अवरदाहिणेणं वीआओ, अवरुत्तरेण गजभो, एवेते अट्ठ वाया, अन्नेवि दिसासुं अट्ठ चेव, तत्थ उत्तरपुव्वेणं दोन्नि, तं जहा-उत्तरसत्तासुओ पुरत्थिमसत्तासुओ य इयरीए वि दोनिवि पुरथिमतुंगारो दाहिणतुंगारो य, दाहिणवीयावो अवरवीयावो य, अवरगञ्जभो उत्तरगन्जभो य, एए सोलस वाया । तत्थ जहा जलिहिंमि कालियावायरहिए गज्जहानुकूलवाए निउणनिजामगसहिया
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org