________________
३७०
व्यवहार-छेदसूत्रम्-२- ८/२०१ वृ-कस्यापि साधोः सहायः कालगतः प्रतिभग्नो वा ततस्तस्य पात्रमतिरिक्तं लम्बते इत्यन्यस्य द्वितीयस्यसाधोरतिरिक्तंपुराणंपात्रंचभवति ।गतंकालगतद्वारमधुनादुर्लभद्वारमाह-दुर्लभानि पात्राणि यस्मिन् देशेस दुर्लभपात्रस्तस्मिन्नपिइमानि वक्ष्यमाणानि पञ्चभाजनानिधारयेत् । तान्येवाह[भा.३६२८] नंदिपडिगहविपग्गहे य तह कमढगंविमत्तोय ।
पासवणमत्ततो वियतक्कज परुपणाचेव ।। वृ-यस्मिन् देशे पात्राणिदुर्लभानितत्रेमान्यतिरिक्तानिध्रियन्तेतद्यथा-नन्दीपतद्ग्रहो विपतद्ग्रहः । कमढकं विमात्रकं प्रश्रवणमात्रकंच तत्कार्यग्ररुपणा चैवं कार्या, नन्दी पतद्ग्रहोऽतिशयेन महान्पतद्गहस्तेनाध्वनि अवमौदर्ये परचक्करोधेच प्रयोजनंतथा च कश्चित्ब्रूयात् दिने दिने युष्माकमहमेकंपात्रं भरिष्यामि । ततस्तत्नदीपात्रंभार्यतेएतेन कारणेनगच्छोपग्रहनिमित्तंधार्यते, विपतद्ग्रहः पतद्ग्रहात् किञ्चिदूनः स एतदर्थं धार्यते कदाचित्पतद्ग्रहो मिद्येत । अन्यच्च भाजनं तस्मिन् देशे दुर्लभं तत एतेन कार्यभविष्यति, कमढकः सागारिकरक्षणायध्रियतेच, तथाकदाचिदेकाकीजायतेतत्रचभक्तंपतद्ग्रहे गृहीतं पानीयं मात्रके यत्र च भोजनकं रक्षणार्थमवतीर्णस्तत्र सागारिकास्तोत यत्रैव भुङ्क्ते तथा वसतिर्महती छोतिरिति जुगुस्सा क्रियेत् । ततस्तद्रक्षणाय कमढके भोजनं करोति । तथा विमात्रको मात्रकात्मनाक्समधिक ऊनतरोवा तत्रमात्रकः कदाचिभिद्येतान्यच्चतत्रदेशेभाजनंदुर्लभं । तत एतेन प्रयोजनं भविष्यतीति स ध्रियते प्रश्रवणमात्रकोऽपि सागारिकर्भयेन यतनाकरणाय ग्लानस्याचार्याणां चाय ध्रियते । एषाकार्यग्ररुपणा । सम्प्रतिदुविहाएगमणेगा। [भा.३६२९] एगो निद्दिसएगंएगो अनेगा अनेग एगंवा ।
- नेगोनेगेतेपुन गणिवसभेभिक्खुखुड्डेय ।। वृ-ये पात्राणिप्रयच्छन्तितेद्विविधास्तद्यथा-एको वास्यादनेकेवायेभ्योऽपिददतिपात्राणितेऽपि द्विविधाएकोवास्यादनेकेवा ।तत्रैको नियमतो,ऽनेके विकल्पतो निर्देशाभवन्ति । अत्रचतुर्भङ्गिका, एकोदाता एकंसम्प्रदानंनिर्देशतिआचार्यस्यमुकस्य वृषभस्य भिक्षौः क्षुल्लकस्यवादास्यामिएष प्रथमो भङ्गः ।एको अनेकान्निर्दिशतीति द्वितीयः । अनेकेएकमिति तृतीयः । अनेकेऽनेकानितिचतुर्थः । ते पुनर्निर्देश्याः कि इत्याह-गणी वृषभो भिश्रुः क्षुल्लकश्च, गणी विविध आचार्य उपाध्यायश्च । एवमेते पञ्चभवन्तियाअपिस्त्रियोनिर्दिशतिता अपिपञ्च तद्यथा-प्रवर्तिनीअभिसेव्वा (च्या) भिक्षुकीस्थविरा क्षुल्लकाच । तथाचाह[भा.३६३०] एमेव इथिवगेपंचगमा अहव निद्दिसतिमीसे।
वाउं वच्चति पेसेति वा वितितेपुन विसेसा ।। वृ-एवमेव अनेनैवसंयतगतेन प्रकारेणस्त्रीवर्गेनिर्दिश्यमानेपञ्चगमाभवन्ति । अथवायत्रानेकान् निर्दिशतितत्रमिश्रानिर्दिशति ।संयतानपिनिर्दिशतिसंयतीरपितदेतदागमद्वारेऽभिहितम्सम्प्रतिगमद्वारे वक्तव्यं । तथापि तत्रैव नवरं दत्वा व्रजति प्रेषयति च अग्रेगतः नीते पुनर्विशेषः सचायं नीतानि भाजनातिसमो निर्दिशतिस समानेवासंयतस्य समानो वर्ग:संयतवर्गोऽसमानःसंयतीवर्गः अत्रचत एवचत्वारोभङ्गाः । तद्यथा-संयतः-संयतंनिर्दिशति,संयतःसंयतान,संयताःसंयतं,संयताःसंयतान । एवं समाननिर्दिशैंचत्वारोभङ्काः । एवमसमाननिर्देशऽपिद्रष्टव्यास्तद्यथासंयतः संयती निर्दिशति, १, संयतः संयतीः २, संयताः संयती ३, संयताः संयती ४ एवं कालगते प्रतिभग्ने वा सहाये दुर्लभद्वारेच
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org