________________
३६२
व्यवहार -छेदसूत्रम्-१-२/५८ नवरमेकोऽगृहिभूतोपस्थापना/मपरोगृही भूतोपस्थापनार्हतौ च परस्परं गणयोः प्रतिपद्येते तद्यथाएकोऽपरस्मिन् गणे अपरोपि तस्मिन् एवमन्योन्यस्य गणयोस्तेषामगीतार्थानां गुरु प्रायश्चितं वहतस्ते गणाः परस्परंब्रुवते-कथमस्माकंस्थविरान्करिष्यथ । किं-गृहीभूतान्अगृहीभूतान्वातत्रयोगृहिभूतोपस्थापनार्ह प्राप्तस्तद्गणंप्रतीतरेब्रुवतेगृहीभूतंकरिष्यामः । [भा.१२२९] गिहिभूतेत्तिय उत्तेअम्हेवि करेमोतुज्झगिहीभूतं ।
अगिहिंदोन्निविमएभणंतिथेरा इमंदोवि ।। [भा.१२३०] नविसुज्झेमो अम्हेअगिहिभूया तहाविनिच्छेसु ।
इच्छासंपूरिजइगणपीतिकारगेहिंतु ॥ वृ- गृहीभूतं करिष्याम इत्युक्ते इतरे वदन्ति वयमए तवाचार्यं गृहिभूतं करिष्यामः । तत्रैवं परस्पर विवादे तान्द्वयानपिमृगान् अगीतार्थान्भणन्ति ।द्वावप्यगृहिभूतौ वयमुपस्थापयिष्यामः, । इतरौच द्वावाप्याचार्याविदं ब्रूतः न वयमगृहिभूताः शुद्ध्यामः तस्माद्गृहीभूता क्रियामहे इति । एवं यद्यप्य गृहीभूतोपस्थापनं तेनेच्छन्ति तथापि तेषु तथा अनिच्छत्स्वपि गणप्रीतिकारकैर्महद्भिः स्थविरैः संति तेषां द्वयानामपिगणसाधूनामिच्छा पूर्यतेद्वावप्यप्रीति परिहारार्थमगृहाभूतावुपस्थाप्यतेइत्यर्थः ।।
मू.(५९) दोसाहम्मिया एगतो विहरंति, तेहिंएगे तत्थअन्नयरंअकिञ्चट्ठाणंपडिसेवित्ताआलोइजा अहणंभंते! अमुएणं साहुणा सद्धिं इमियम्मिकारणम्मि मेहुण पडिसेवी, पच्चयहेडं च सयं पडिसेविय भणति, तत्थपुच्छियव्वे किं पडिसेवी? अपडिसेवी? सेय वएजापडिसेवी परिहारपत्ते सेय वएजाणो पडिसेवी नो परिहारपत्ते जेसेपमाणं वदति सेय पमाणा उ घेतव्वे, सिया से किमाहु भंते ! सच्चपइणा ववहारा।
वृ- अथास्य सूत्रस्यपूर्व सूत्रेण सहकः सम्बन्धस्तत आह[भा.१२३१] पुव्वंवतेसुठविए रायनियत्तं अविसहंकोइ ।
उभो भविस्सत्तिइमो उच्छोभगसुत्तसंबंधो ।। वृ-अनन्तरेअनवस्थाप्यसूत्रेद्वयोर्मधे कोऽपिपूर्वव्रते, स्थापितः स्यात् उपस्थापितः स्यात् इत्यर्थः । अपरंपश्चात्तत्रयोऽसौपूर्वमुपस्थापितः पश्चादुपस्थापितस्यरत्नाधिकोभवति; सचपश्चादुपस्थापितः कोऽपि पूर्वं व्रतेषुस्थापितस्य रत्नाधिकत्वमविषहमानश्चच्छिद्राणि प्रेक्षते, प्रेक्षमाणश्च कदाचिच्छिद्रमुपलभ्यायमवमोलघुर्मम भविष्यतीतिबुद्ध्याच्छोभकमयाख्यानंददाति, ततएतदर्थप्रतिपादनार्थमवस्थाप्यपाराश्चितसूत्रानन्तरमधिकृतमभ्याख्यानसूत्रं प्रवृत्तमित्येष स्थोभकः सूत्रसम्बन्धः, अथवान्यसंबंधः । [भा.१२३२] पीतिय पडिवक्खोवा अचियत्तणेणच्छोभगंदेजा।
पच्चयहेउंचपरेसयंच पडिसेवियंभणइ ।।। . वृ-अधस्तनानन्तर सूत्रेऽभिहितमिदं यथा तस्य गणस्य प्रीतिकं भवति, । तथोपस्थापनीयःतस्य च प्रीतिकस्य प्रतिपक्षो वा शब्द: सम्बन्धस्य प्रकारान्तरोपदर्शने अचियत्तमप्रीतिकमचियत्तंति वा अपियत्तन्ति वा एगट्टमिति वचनात् । तेन प्रीतिकेन च्छोभकमभ्याख्यानं दद्यादिति पूर्व सूत्रानन्तरमस्याभ्याख्यानसूत्रस्योपनिपातः । अनेन सम्बन्धेनायातस्यास्यव्याख्या द्वौ साधर्मिकौ सांभोगिकावेकत एकेन संघाटकेन विहरतः । तत्र तयोर्द्वयोर्मध्ये एक इतरस्याभ्याख्यानप्रदाननिमित्तमन्य
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org